درد مچ دست بعد از زایمان نشانه چیست؟

بارداری تغییرات مختلفی در بدن یک زن ایجاد می‌کند؛ به طوری که بیش از 50 درصد بانوان این تغییرات را طی یک سال پس از زایمان نیز تجربه می‌کنند. یکی از علائم ناخوشایند که می‌تواند تا حد زیادی آزاردهنده باشد، درد مچ دست بعد از زایمان است. این مسئله می‌تواند به دلایل گوناگونی از جمله اضافه وزن، تجمع مایعات در دوران بارداری، تنوسینوویت، سندرم تونل کارپال و موارد دیگر اتفاق بیفتد. نمونه‌هایی از علل ابتلا به درد مچ دست هستند که باید جدی گرفته شوند. در این مقاله قصد داریم با جزئیات بیشتری به علت درد مچ دست پس از زایمان بپردازیم و انواع راهکارهای درمانی توسط دکتر برای درد دست را بررسی کنیم.

درد مچ دست پس از زایمان در چه افرادی شایع است؟

مادر شدن یکی از ارزشمندترین دوران زندگی خانم‌هاست؛ اما می‌تواند یکی از سخت‌ترین زمان‌ها نیز باشد. بدن یک زن در طول بارداری تغییرات زیادی را تحمل می‌کند تا یک موجود کوچک ایجاد کند و درست در موقع زایمان، زمانی که فکر می‌کند قسمت سخت به پایان رسیده است، انواع دردها بر او غلبه می‌کند. یکی از این حالات آزاردهنده، درد مچ دست است.

معمولاً برخی از زنان بیشتر از سایرین مستعد ابتلا به این درد هستند که در ادامه به ذکر آنها می‌پردازیم:

• اضافه وزن یا چاقی قبل و حین بارداری: معمولاً زنانی که با وزن بالا باردار می‌شوند و به تبع آن، در این دوران اضافه وزن بیش از حدی را تجربه می‌کنند، بیشتر در معرض ابتلا به انواع درد مفاصل از جمله درد مچ دست پس از زایمان هستند.
• فشار خون بالا: فشار خون بالا از عارضه‌هایی است که منجر به احتباس مایعات و تورم در بدن زن می‌شوند. این عارضه‌ها به نوبه خود می‌توانند فشار بر انواع مفاصل بدن را به همراه داشته باشند.
• سطح بالای قند خون: بالا بودن قند خون می‌تواند سبب التهابات مختلف در بدن شود. این عارضه خطر ابتلا به انواع درد مفاصل را افزایش می‌دهد.
• بارداری‌های متعدد: وقتی یک بانو چندین بار باردار می‌شود، ترشح هورمون ریلکسین در بدنش افزایش می‌یابد. این هورمون کمک می‌کند تا مادر آمادگی لازم برای زایمان را پیدا کند. در کنار مزایایی که این حالت برای بدن زن دارد، ترشح بیش از حد آن، می‌تواند سبب التهاب مفاصل از جمله درد مچ دست شود.

یک مادر تمام این عارضه‌ها را تا بعد از زایمان نیز با خود به همراه دارد؛ اگر به طور جدی نسبت به برطرف کردن آن اقدام نکند، این دردها به طور دائمی با او همراه می‌شوند.

برای پیشگیری از درد مچ دست بعد از زایمان چه کنیم؟

متأسفانه علاوه بر تغییراتی که در دوران بارداری برای مادر اتفاق می‌افتد و باعث درد مچ دست او می‌شود، مراقبت از نوزاد بعد از زایمان نیز می‌تواند این علائم را تشدید کند؛ چرا که مادر مجبور است به طور مداوم نوزادش را در آغوش بگیرد و کارهای مربوط به او را انجام دهد. برای پیشگیری از این دردها، ملاحظات زیر را مدنظر داشته باشید:

• موقعیت‌ها یا فعالیت‌هایی را که علائم را بدتر می‌کنند به حداقل برسانید؛ مثلاً در مراقبت از نوزادتان از سایرین درخواست کمک کنید.
• هنگام شیردهی از بالش یا کوسن برای حمایت از دست‌های‌تان استفاده کنید تا فشار کمتری به مچ‌تان وارد شود.
• تا حد امکان از انجام کارهای سنگین و تکراری بپرهیزید.
• مچ دست‌تان را تا حد امکان خم نکنید و همیشه در حالت استاندارد نگه دارید.
• موقعیت‌های طولانی مدت خم شدن دست را به حداقل برسانید، به ویژه زمانی که مجبور به شیر دادن یا نگه داشتن نوزادتان هستید.
• برای خنثی نگه داشتن مچ دست‌تان از مچ بند طبی دست استفاده کنید.
• تا جای ممکن تلاش کنید در همان ماه‌های ابتدایی بعد از زایمان، وزن‌تان را پایین بیاورید تا فشار روی عضلات به حداقل برسد.
• انجام ورزش، به ویژه تمرینات حرکتی ملایم مچ دست را به طور منظم انجام دهید.

علت درد مچ دست بعد زایمان چیست؟

درد مچ دست پس از زایمان، بیشتر ناشی از احتباس مایعات در بدن، به دلیل تغییرات هورمونی است و به خودی خود نیز برطرف می‌شود. اما گاهی علت این درد جدی است و باید نسبت به تشخیص آن اقدام کرد. برخی از علل شایع در این زمینه در زیر ذکر شده است:

• سندرم تونل کارپال: بین 31 تا 62 درصد زنان باردار به عارضه سندرم تونل کارپال مبتلا می‌شوند. این عارضه می‌تواند از سه ماهه سوم دوران بارداری آغاز شود و تا پس از زایمان (دوران شیردهی به نوزاد) نیز ادامه‌دار باشد. بانوانی که میانگین سنی بالای 30 سال دارند و برای بار اول باردار می‌شوند، بیشتر به این سندرم دچار می‌شوند. علت اصلی این عارضه به دلیل فشرده شدن عصب مدیان (عصب میانی در مچ دست) است. همان‌طور که بدن بر اثر افزایش وزن و افزایش مایعات تغییر می‌کند، فشار ناشی از این تغییرات می‌تواند عصب میانی را تحت فشار قرار دهد. این درد به ‌ویژه در انگشت شست، سبابه، وسط و نیمی از انگشت حلقه شایع است و با درد، بی‌حسی و گزگز همراه است.

• تنوسینوویت دکورون: این بیماری تاندون‌های اطراف شست دست را درگیر می‌کند و باعث التهاب می‌شود. این بیماری با نام عارضه مچ دست مادر یا مچ کودک شناخته می‌شود که به دلیل تغییرات هورمونی در بارداری یا بلند کردن نوزاد پس از زایمان اتفاق می‌افتد.

• تاندونیت اکستانسور: یکی دیگر از آسیب‌های شایع مچ دست، تاندونیت اکستانسور است که می‌تواند پس از زایمان رخ دهد. این عارضه نیز ناشی از افزایش فشار بر تاندون‌های دست است. تاندون‌های اکستانسور در پشت مچ دست قرار دارند و دردی که از این عارضه ایجاد می‌شود، معمولاً در بالای مچ اتفاق می‌افتد. بلند کردن نوزاد و در آغوش گرفتن او می‌تواند به تاندون‌ها فشار وارد کرده و باعث التهاب شود.

• آرتریت روماتوئید: آرتریت روماتوئید نوعی بیماری خود ایمنی است که می‌تواند مفاصل را درگیر کند. این عارضه زمانی در بدن اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی علیه خود به مفاصل حمله کند و منجر به فرسایش استخوان‌ها شود.

برخی عارضه‌های رایج مانند اضافه وزن، فشار خون بالا، دیابت و صدمات جدی به مچ دست نیز می‌تواند از جمله علت درد مچ دست باشد که باید نسبت به درمان آنها اقدام کرد.

با راهکارهای پزشکی درمان درد مچ دست آشنا شوید

اگر درد مچ دست درمان نشود، می‌تواند تجربه لذت‌بخش مادری را از بین ببرد. خوشبختانه امروزه راهکارهای متعددی در زمینه درمان مچ دست بعد از زایمان وجود دارد. کافی است به یک متخصص ارتوپد مراجعه کنید تا بررسی‌های لازم در مورد تشخیص نوع بیماری صورت گیرد. به طور معمول درمان‌ها از گزینه‌های غیر تهاجمی تا راه حل‌های جراحی متغیر است.

راهکارهای غیر تهاجمی می‌تواند یکی از روش‌های تجویز دارو، مثل انواع داروهای ضد التهابی یا تزریق استروئید باشد. جراحی معمولاً آخرین راهکار درمان است؛ زیرا اکثر درمان‌های غیر تهاجمی به تسکین علائم منجر می‌شود. در ادامه به انواع روش‌های درمانی در این زمینه پرداخته شده است که پزشک برحسب شدت و نوع بیماری به بیمار پیشنهاد می‌دهد:

• استفاده از آتل: این راهکار به کاهش حرکت شست و مچ دست کمک می‌کند و می‌تواند به طور قابل توجه التهاب تاندون‌ها را برطرف کند. برای این کار قبل از خواب، دست‌ها را در آب سرد قرار دهید، سپس آتل نرمی بدون آنکه فشار زیادی به دست وارد کند، ببندید. 
• داروهای ضد التهابی: داروهایی مانند انواع مسکن‌ها (ایبوپروفن، ناپروکسن و غیره) می‌توانند به کاهش درد و تورم در تاندون کمک کنند.
• تزریقات: برای برخی علائم حاد، تزریق کورتیکواستروئید تجویز می‌شود. این راهکار می‌تواند در برطرف کردن درد در بسیاری از بیماران مؤثر باشد.
• یونتوفورزیس: یونتوفورزیس نوعی تحریک الکتریکی است که در فیزیوتراپی استفاده می‌شود. این روش می‌تواند به کاهش تورم و التهاب کمک کند؛ وقتی فیزیوتراپیست، یونتوفورزیس را روی بدن شما اعمال می‌کند از یک دستگاه تحریک الکتریکی کمک می‌گیرد. هنگامی که جریان الکتریکی روشن است، احساس سوزن‌سوزن شدن خفیفی وجود خواهد داشت که مشکلی را ایجاد نمی‌کند.
• اولتراسوند: امواج اولتراسوند، امواج صوتی‌ای هستند که برای تولید گرما در بدن استفاده می‌شوند. این امواج به داخل بدن نفوذ می‌کنند و باعث افزایش جریان خون می‌شوند و عضلات و بافت‌های همبند را آرام می‌کنند و در نتیجه درد و اسپاسم عضلانی کاهش می‌یابد.
• درمان جراحی: اگر هیچ یک از راهکارهای درمان به برطرف شدن درد مچ دست ختم نشود، روش جراحی در پیش گرفته می‌شود. این راهکار به چندین روش مختلف انجام می‌شود که برحسب نوع و شدت بیماری یکی از روش‌ها انتخاب می‌شود.

طب سنتی و درمان درد مچ دست پس از زایمان

اگر درد مچ دست پس از زایمان آنچنان شدید نباشد به درمان‌های پزشکی نیاز نخواهد بود؛‌ بلکه می‌توان با انجام برخی درمان‌های خانگی به برطرف کردن درد کمک کرد. برخی از راهکارهایی که طب سنتی در این زمینه پیشنهاد می‌دهد، به قرار زیر است:

• کمپرس سرد

قرار دادن کمپرس سرد روی محل درد، می‌تواند به بهبود التهاب مچ دست کمک کند و درد را تا حد زیاد بهبود بخشد؛‌ اگر دچار درد مچ دست شده‌اید، تکه یخی را در کیسه فریزر قرار دهید و روی قسمت درد قرار دهید.

• بستن مچ بند

امروزه وسایل طبی متعددی در بازار برای رفع درد هر قسمت از بدن وجود دارد. مچ بند طبی نمونه‌ای از همین وسایل است که با گرم‌ کردن محیط درد و ثابت نگه داشتن استخوان‌های مچ دست باعث بهبود درد می‌شود.

• داروهای گیاهی

یکی از مؤثرترین روش‌های درمان درد مچ دست پس از زایمان، استفاده از داروهای گیاهی ضد التهاب است. گیاهان متعددی مثل زردچوبه، آرنیکا، بابونه، زنجبیل و پنجه شیطان، بهترین داروهای گیاهی هستند که می‌توان به صورت ضماد روی محل درد استفاده کرد.

• استراحت

استراحت و حرکت ندادن مچ دست به ویژه در زمان‌هایی که درد مچ دست ناشی از فشار زیاد مثل بغل کردن نوزاد است، می‌تواند به رفع درد کمک کند.

• ماساژ

ماساژ مچ دست می‌تواند باعث بهبود این عارضه شود. برای درمان مؤثر با استفاده از روغن‌های گرم یا ترکیبی از آنها (روغن زیتون، کنجد، سیاه دانه) مچ دست را به آرامی ماساژ دهید.

آیا ورزش می‌تواند در درمان درد مچ دست مؤثر باشد؟

به طور کلی تحرک می‌تواند به کاهش خیلی از دردها کمک کند. ورزش مچ دست می‌تواند به تقویت قدرت و افزایش انعطاف‌پذیری کمک کند. این تمرینات برای تسکین درد و پیشگیری از درد مچ دست بسیار مؤثر است. برخی از مؤثرترین حرکات ورزشی در این زمینه در زیر توضیح داده شده است:

• کشش مچ دست

با دراز کردن هر دو دست شروع کنید. آنها را مشت کنید. در حالی که بازوهای‌تان صاف است مشت‌ها را به سمت پایین حرکت دهید. برای مدت 10 ثانیه نگه دارید و باز تکرار کنید.

• کشش انعطافی مچ

هر دو دست‌تان را باز کنید، طوری که انگار به دیوار مقابل فشار می‌دهید. دست راست را بگیرید و انگشتان دست چپ را به عقب بکشید. بالعکس این کار را نیز انجام دهید.

• چرخش مچ

ساعد خود را رو به بالا قرار دهید؛ انگشتان‌تان را حرکت دهید و با دست دیگر به سمت پایین بکشید. توجه داشته باشید که این تمرین را برای هر دو دست انجام دهید.

• کشش پهلو به پهلو

زانوها و کف دست‌ها را روی زمین بگذارید. انگشتان یک دست را به سمت خارج حرکت دهید و چند ثانیه نگه دارید. این تمرین را برای هر دو دست انجام دهید.

• شکل هشت

آرنج‌های‌تان را در کناره‌ قفسه سینه در هم ببندید. به مدت 10 ثانیه با دستان خود عدد هشت بسازید و چند لحظه‌ نگه دارید.

• دایره‌های مچ دست

دست‌ها را از یک بلندی آویزان کنید. یک دایره با مچ دست خود در جهت عقربه‌های ساعت ایجاد کنید؛

سپس همین کار را در خلاف جهت عقربه‌های ساعت نیز انجام دهید.

آیا درد مچ دست پس از درمان بازگشت‌پذیر است؟

به طور معمول درد مچ دست بین دو الی چهار هفته بعد از تولد نوزاد برطرف می‌شود؛ اما آنچه بعد از بهبودی مهم است، اینکه از عواملی که باعث علت درد مچ دست پس از زایمان بوده‌اند، دوری کنید. خیلی از این عارضه‌ها اگر در مراحل ابتدایی درمان شوند، بهبودی کامل در آنها حاصل می‌شود؛ اما نکته مهم در این زمینه جلوگیری از ابتلا به برخی عارضه‌های جدی است.

چاقی یکی از همین عارضه‌هاست که متأسفانه امروزه خیلی از افراد به آن دچار هستند. فشاری که بر اثر تجمع چربی بر مفاصل وارد می‌شود، بسیار زیاد است و همین فشار باعث بروز انواع درد می‌شود. از طرفی رسوب چربی در رگ‌ها باعث گرفتگی عروق می‌شود و این گرفتگی خود را به صورت تورم و درد در قسمت‌های مختلف از جمله مچ دست ظاهر می‌کند.

مورد دیگر در این زمینه فشار خون بالاست. متأسفانه این عارضه به طور کامل قابل درمان نیست و چنانچه نسبت به آن بی‌اهمیت باشیم؛ حتی بعد از درمان نیز به سراغ‌مان می‌آید. فشار بالا یکی از عوامل اصلی درد و تورم در مفصل‌های دست و پاهاست.

در بیماران مبتلا به دیابت نیز به دلیل دفع کمتر ادرار، مایعات زیادی در بدن‌شان تجمع می‌یابد که این تجمع سبب بالا رفتن فشار خون می‌شود که نتیجه‌اش تورم مچ دست و پاست. پس می‌توان گفت اگر سه عامل چاقی، فشار خون و دیابت کنترل نشود، می‌تواند درد مفاصل دست و پا، حتی بعد از درمان را به همراه داشته باشد.

راهکارهای مراقبتی پس از درمان درد مچ دست کدام‌اند؟

معمولاً درد مچ دست زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات آن بیش از اندازه کشیده شود؛ مثال بارز آن بلند کردن نوزاد و قرار دادن تمام وزن بدن بر روی یک مچ دست است. در این شرایط سعی کنید مچ دست‌تان را در طول فعالیت صاف نگه دارید و وزن را روی دو مچ دست متعادل کنید.

نمونه دیگر، التهاب تاندون‌های دست است. در صورت استفاده بیش از حد از تاندون‌ها به ویژه زمانی که مچ دست در وضعیت نامناسبی قرار دارد، ممکن است باعث ایجاد مشکل شود. برای جلوگیری از این حالت، موقعیت دست‌تان را حین فعالیت ارزیابی کنید و از خم شدن زیاد مچ دست در طول فعالیت خودداری کنید.

علاوه بر موارد فوق، به هم ریختگی روانی یکی از عواملی است که می‌تواند آثار مخربی بر بدن بگذارد. در بسیاری از موارد، استرس و اضطراب عامل اصلی بسیاری از گرفتگی‌های عضلات هستند تا جای ممکن از قرار گرفتن در محیط‌های استرس‌زا دوری و با روش‌هایی مانند یوگا به کنترل آن کمک کنید.

و در نهایت دو شاه کلید سلامتی را در زندگی به کار گیرید؛ یکی به رژیم غذایی خود دقت کافی داشته باشید و هر ماده غذایی بی‌ارزشی را نخورید و دیگری ورزش را در برنامه روزانه‌تان بگنجانید و روزی نیم ساعت را به آن اختصاص دهید.

سخن پایانی

در این مقاله درباره علت درد مچ دست بعد از زایمان صحبت و بیان کردیم چه افرادی بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند و پزشکان چه راهکارهای درمانی‌ای را در این زمینه پیشنهاد می‌دهند. در ادامه توضیح دادیم که اگر مشکل درد مچ دست جدی نباشد، می‌توان به کمک انواع حرکات ورزشی نسبت به رفع آن اقدام کرد. در پایان هم اشاره کردیم که این درد حتی بعد از درمان، امکان دارد دوباره عود و حالات ناخوشایندی را برای بیمار ایجاد کند. از این‌رو انواع راهکارهای مراقبتی را توضیح دادیم تا افراد با انجام آنها درصد ابتلا دوباره را به حداقل برسانند؛ توصیه ما به شما این است که اگر چنانچه با این عارضه مواجه هستید به کلینیک تخصصی ما مراجعه کنید تا به بهترین شکل ممکن بیماری شما را درمان کنیم.