پلاتین دست؛ یکی از راهکاری نوین در درمان شکستگی‌های استخوانی
بدن انسان از استخوان‌های بسیاری ساخته شده که اغلب این در معرض آسیب و یا شکستگی قرار دارند. بسیاری از این شکستگی‌ها در قسمت تحتانی و یا فوقانی بدن اتفاق می‌افتد. اگر بر اثر حادثه دچار چنین مشکلی شدید و علائم شکستگی را مشاهده کردید، بدون تعلل و سریع به نزدیک‌ترین کلینیک مراجعه کنید تا هرچه سریع تر آسیب مورد بررسی قرار گیرد و در صورت لزوم برایتان پلاتین دست از سوی دکتر شکستگی دست تجویز شود.
دست بخش مهمی از بدن است که شکستگی استخوان‌های این ناحیه اغلب می‌تواند بر اثر تصادفات، زمین خوردن و یا سقوط از ارتفاع رخ دهد. این نوع شکستگی‌ها علائمی همچون درد، تورم، کبودی، ناتوانی در حرکت، بی حسی دست و در موارد شدیدتر خونریزی را به دنبال دارد.
شایع‌ترین شکستگی در ناحیه دست مربوط به مچ و ساعد دست است که در ابتدا باید عمق وخامت آسیب و شکستگی توسط پزشک تشخیص داده شود تا مطابق آن، روند معالجه آغاز شود.
میزان آسیب شکستگی دست بستگی به شدت ضربه و یا نیرویی که به آن وارد می‌شود دارد و معمولا احتیاج به عمل جراحی و به کار گیری وسایل فلزی همچون پلاتین دست دارد.
شکستگی دست باید در اولین فرصت بعد از رخ دادن آسیب تحت درمان قرار گیرد چرا که امکان دارد استخوان‌های شکسته بعد از بهبودی شکستگی، به طور صحیح در محل خود قرار نگیرند و باعث شود در آینده فعالیت‌های دست مانند سابق نشود، یکی از متداول‌ترین رویکردها استفاده از پلاتین دست است.
پیش از اتخاذ رویکرد درمانی پلاتین دست و غیره پزشک ابتدا شدت آسیب را مورد بررسی قرار می‌دهد و در موارد مورد نیاز از عکس‌های رادیولوژی برای تشخیص بهتر استفاده می‌کند. معالجه باتوجه به وخامت شکستگی دست انجام می‌شود یعنی اگر تشخیص پزشک برای درمان، بدون جراحی باشد ابتدا به مدت یک یا دو هفته آتل نرم برای کاهش تورم تجویز می‌کند.
در موارد دیگر نیز اگر تشخیص پزشک جا به جا کردن قطعات بدون جراحی باشد از روش جا انداختن بسته به این صورت که پزشک با استفاده از بی حسی‌های موضعی نواحی آسیب دیده را ابتدا بی حس می‌کند و با حرکات کششی و فشار، قطعات شکسته شده را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد، سپس از گج یا آتل برای نگهداشتن استخوان‌های شکسته شده استفاده می‌کند، به این روش از درمان جا اندازی بسته نیز گفته می‌شود.
بعد از گذشتن دو هفته از دوره درمان، تصویربرداری از نواحی آسیب دیده انجام می‌شود تا پزشک از جا به جا نشدن مجدد قطعات شکسته شده مطمئن شود، اگر روند بهبودی به خوبی پیش رود و قطعات شکسته شده استخوان جا به جا نشوند دیگر نیازی به جراحی برای پلاتین دست نیست و بعد از گذراندن دوره درمان و باز شدن گج و یا آتل با چندین جلسه فیزیوتراپی عملکرد دست به حالت قبل برمی‌گردد.
ذکر این نکته نیز مهم است که زمانی که گچ برداشته شود، آن بخش از دست که آسیب دیده از نظر ظاهری امکان تغییر داشته باشد که جای نگرانی نیست به این دلیل که محل آسیب دیده مدت زمانی در گچ بوده، امکان دارد آن بخش پوسته پوسته، رنگ پریده، خشک و یا لاغر به نظر برسد این موضوع به خاطر عملکرد سیستم بدن است که برای ترمیم محل شکستگی بخشی از عضلات آن قسمت را سوزانده است.
چنانچه بعد از گذراندن دوره درمان با گچ و آتل بعد از دو هفته اگر جا به جایی قطعات اتفاق افتاده باشد، پزشک بلافاصله با عمل جراجی برای قراردادن پلاتین دست روند بهبودی را پیش می‌برد. در این روش از درمان، پزشک از وسایل فلزی همچون پلاتین، میله، پیچ و غیره برای ثابت نگهداشتن استخوان آسیب دیده استفاده می‌کند.
در ادامه قصد داریم در خصوص روش درمان استفاده از پلاتین دست و پا برای شکستگی این دو ناحیه صحبت کنیم.
این یک امر مسلم است که استخوان دستی که آسیب دیده و دچار شکستگی شده، دیگر همانند سابق نیست و باید مراقبت‌های بیشتری نسبت به قبل داشت. استخوان شکسته دست که تحت جراحی قرار می‌گیرد بعد از بهبودی و خارج کردن پلاتین دست شکسته، در بعضی از افراد دچار عوارضی از این قبیل می‌شود:
♦ استئوآرتریت:
استئوآتریت یا همان آرتروز که گاهی ممکن است شکستگی‌ها به داخل مفاصل کشیده شود و به مرور زمان، گذشت سال‌ها و به تدریج منجر به آرتروز شود.
♦ دردهای ناگهانی، ضعف و ناتوانی، خشکی‌های مدام مفاصل:
معمولا درد و خشکی مفاصل آسیب دیده پس از عمل جراحی و یا باز کردن گچ از بین می‌رود اما این امکان نیز وجود دارد که این دردهای ناگهانی و ناتوانی‌ها برای همیشه باقی بماند.
♦ آسیب عروق خونی و اعصاب:
باتوجه به آسیب های که بر اثر ضربه به بخش هایی از دست ایجاد می شود، متقابلا اعصاب و عروق خونی اطراف ناحیه آسیب دیده با مشکل رو به رو می‌شوند.
ابتدا باید گفت بعد از هر عمل جراحی پلاتین دست، مراقبت‌هایی باید انجام شود تا روند درمان با سرعت بیشتری پیش رود. عمل جراحی دست که بر اثر شکستگی رخ داده از این قاعده مستثنی نیست و داشتن استراحت کافی و رژیم غذایی مقوی همچون خوردن مواد کلسیم دار و پروتئینی و دوری کردن از خوردن و آشامیدن مواد مضر مانند الکل و مواد کافئین دار، می‌توانند در روند درمان نقش به سزایی داشته باشند.
حال این سوال پیش می‌آید که چطور پیشگیری کنیم و مراقب استخوان دست خود باشیم که دچار این مشکل نشویم و نیازمند پلاتین دست نباشیم؟ با وجود اینکه نمی‌شود به طور حتمی از شکستن دست پیشگیری کرد اما تا حدی می‌توانیم مراقب استخوان دستمان باشیم. اولین نکته در این باره، تقویت استخوان‌ها از طریق استفاده مواد مغذی و انجام ورزش‌های مقاومتی است.
در زمان‌های گذشته، پزشکان فقط از روش گچ گیری و آتل برای ثابت نگهداشتن استخوان آسیب دیده استفاده می‌کردند که این روش می‌توانست خطر عفونت در قسمت‌های آسیب دیده را افزایش دهد و روند درمان شکستگی را بسیار طولانی کند. برخلاف عامه مردم که تصور اشتباهی در مورد این موضوع دارند که هر وسیله فلزی که در جراحی‌های شکستگی استفاده می‌شود، پلاتین است اما اینطور نیست!
در طی انجام عمل جراحی برای تثبیت استخوان‌های آسیب دیده از ایمپلنت‌های مخصوص استخوان مانند ورق، پیچ، میله، میخ و سیم استفاده می کنند که هر یک از این فلزات باتوجه به نوع آسیب وارد آمده بر استخوان‌ها با تشخیص پزشک معالج استفاده می‌شود.
این فلزات که قطعات شکسته شده در استخوان را به یکدیگر متصل می‌کنند، ممکن است بعد از گذراندن کامل دوره درمان با تشخیص و نظر پزشک معالج از بدن خارج و یا در جای خود برای همیشه باقی بمانند.
پیچ‌ها در جراحی پلاتین دست شکسته برای ثابت نگهداشتن استخوان آسیب دیده، بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند. باتوجه به اینکه این پیچ‌ها بسیار ساده هستند اما باتوجه به نوع شکستگی و نحوه روند درمان طرح ها و اندازه‌های متفاوتی دارند.
در بیشتر مواردی که استخوان‌های آسیب دیده کوچک هستند، معمولا از سیم‌ها برای استحکام دوباره قطعات شکسته شده استخوان که امکان ثابت شدن با پیچ‌ها را ندارند، در جراحی‌های پلاتین دست شکسته مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در موارد بسیاری نیز که آسیب‌ها بسیار متعدد بوده و در ابتدا امکان جراحی پلاتین دست وجود ندارد از تثبیت کننده‌های خارجی، موقتا برای ثابت نگهداشتن استخوان‌ها تا زمانی که بیمار شرایط عمل جراحی را پیدا کند، استفاده می‌کنند.
در این قسمت از مقاله تا حدودی درباره پلاتین‌ها صحبت کردیم، حال ممکن است این سوال برای آقایان پیش بیاید که آیا پلاتین دست شکسته موجب معافیت از خدمت سربازی می‌شود؟ بسیاری از مشمولان به دلایل مختلفی امکان دارد در عمل‌های جراحی از پلاتین در استخوان دستشان استفاده شده باشد.
در قانون نظام وظیفه درباره معافیت پلاتین در استخوان تبصره‌های بسیاری وجود دارد. گاهی ممکن است با وجود پلاتین دست و پا و امثال آن، فرد هیچ مشکلی از نظر اختلال حرکتی، جوش خوردن استخوان و بهبود کامل بعد از درمان نداشته باشد که در این صورت مشمول، معاف از خدمت نمی‌شود.
در کل عوامل موثر در این امر مانند نوع و شدت آسیب، روش درمان و زمان دوران نقاهت در اخذ معافیت پزشکی تاثیرگذار است. در مواقعی که شکستگی، شدید بوده باشد و به دوره درمان طولانی نیاز داشته باشد، امکان دریافت معافیت دائمی و موقت وجود دارد.
به این صورت که طبق بند 11 ماده 36 بیمارهای مربوط به استخوان‌ها، چنانچه شکستگی استخوان بعد از دوره درمان بهبود نیابد و استخوان به طور کامل و یا مناسب جوش نخورده باشد و برای فرد اختلال حرکتی ایجاد کند، معافیت به صورت دائم خواهد بود اما اگر شکستگی تا سقف 9 ماه بهبودی کامل حاصل شود شامل معافیت موقت می‌شود.
همانطور که گفته شد اگر درمان شکستگی دست با روش غیرجراحی یعنی باتوجه به شدت آسیب‌های ناشی از شکستگی روش گچ گیری و آتل، امکان پذیر نبود در این زمان پزشک از وسایل فلزی که با بدن انسان سازگاری دارد برای جا به جا نشدن و ثابت ماندن قطعات آسیب دیده استخوان کمک می‌گیرد.
آلیاژی که برای این وسیله‌ها به کار رفته است ضد زنگ هستند. پزشک در این روش بعد از بیهوشی عمومی و استفاده از بی حس کننده موضعی، عمل جراحی را آغاز می‌کند ابتدا پوست و عضلات نواحی آسیب دیده را برای نمایان شدن استخوان شکسته می‌شکافد و پلاتین دست شکسته را قرار می‌دهد، به این نوع از روش درمان جا اندازی باز نیز گفته می‌شود.
اغلب قسمتی از این وسایل بیرون از بدن قرار می‌گیرد که بعد از بهبودی کامل بیمار، توسط پزشک از بدن خارج می‌شود و گاهی امکان دارد این فلزات تا اخر عمر همراه بیمار بماند و لزومی برای خارج کردن نباشد.
بعد از گذراندن دوره درمان و بهبودی کامل برای اینکه فرد بتواند فعالیت کند باید ابتدا از نرمش‌های کششی باتوجه به شرایط خود برای انعطاف پذیری مفاصل و همچین برای تقویت عضلات خود ورزش‌های مربوطه را که توسط پزشک تجویز شده انجام دهد. ناگفته نماند که فرد باید در این زمینه افراط نکند و ورزش‌های خارج از توان انجام ندهد که موجب آسیب به قسمت‌های شکسته شود.
در پاسخ به این سوال که آیا پلاتین دست شکسته باید بعد از جراحی خارج شود یا خیر؟ باید گفت گاهی احتیاج به خارج کردن پلاتین نیست اما مواردی هستند که در آن، پلاتین دست و پا باید بعد از جراحی و بهبودی کامل، خارج شوند. به طور مثال اگر قسمتی از ایمپلنت از استخوان بیرون زده باشد و موجب اذیت فرد باشد و اعصاب، عروق و تاندون‌های اطراف نواحی آسیب را تحت شعاع قرار دهد، ایمپلنت‌ها باید خارج شوند.
یا اگر پلاتین دست جا به جا شود و ایجاد مشکل کند، دلیل بر خارج کردن ایمپنت‌ها از بدن است و همین طور گاهی ممکن است نواحی آسیب دیده دچار عفونت شده باشد که بسیار خطرناک است چرا که میکروب‌ها به سطح فلز می‌چسبند و موادی ترشح می‌کنند که مانع نفوذ آنتی بیوتیک‌ها می‌شود و به همین منظور ایمپلنت‌ها باید از بدن خارج شوند.
در این قسمت قصد داریم در خصوص پلاتین دست در ساعد اطلاعاتی ارائه کنیم. ساعد از دو استخوان به نام‌های رادیوس و اولنا تشکیل شده است که شکستگی‌ها در این نوع از نواحی مچ دست، بخش‌های میانی ساعد و یا قسمت فوقانی ساعد دست رخ می‌دهد که علت آن می‌تواند افتادن روی دست، ضربه مستقیم، سقوط، حوادث و تصادفات رانندگی باشد.
یکی از شکستگی‌های شایع که در ناحیه ساعد اتفاق می‌افتد، شکستگی کامل رادیوس در بخش ساعد است که به اصطلاح به آن شکستگی کالیس می‌گویند که یک جراح ایرلندی به نام آبراهام کالیس در سال 1814 برای اولین بار این نوع شکستگی را توصیف کرده است، بزرگسالان و میانسالان به خصوص خانم‌ها در معرض بیشتر این نوع شکستگی هستند.
شکستگی کالیس معمولا در نزدیکی مفصل مچ رخ می‌دهد و باعث جا به جا شدن استخوان به سمت بالا و عقب رفتن و بد شکلی فرم مفصل دست می‌شود.
این نوع شکستگی می‌تواند به شکل های مختلفی رخ دهد و طبقه بندی آن موجب تسریع روند درمان می‌شود. مانند: گاهی اوقات امکان دارد هر دو استخوان ساعد یعنی رادیوس و اولنا شکسته شود که این شکستگی دیستال اولنا می‌باشد. شکستگی که استخوان، مایل به داخل مفصل مچ دست می‌شود، شکستگی داخل مفصل می‌گویند.
شکستگی که در آن، استخوان به داخل مفصل مچ مایل نمی‌شوند، شکستگی خارج مفصل نامیده می‌شود. نوع دیگر این شکستگی، شکستگی باز است به این صورت که استخوان آسیب دیده از پوست بیرون می‌زند، گاهی ممکن است شکستگی بسیار جدی بوده باشد و استخوان بیش از دو تکه شکسته شود که این نوع شگستکی، شکستگی خرد شده تعریف می‌شود.
شکل ظاهری ساعد هنگامی که دو استخوان ساعد شکسته شود تغییر می‌کند و امکان دارد استخوان ساعد به طور کامل خم شود و یا حتی نوک تیز استخوان در ناحیه آسیب دیده در زیر پوست به طور واضح نمایان باشد.
اگر شکستگی در یک استخوان ساعد رخ دهد به سرعت متورم و دردناک می‌شود و کوچک‌ترین حرکت در ناحیه آسیب دیده و برخورد قسمت‌های شکسته شده موجب ایجاد صدا می‌شود که در اصطلاح به آن کریپیتاسیون گفته می‌شود.
در شکستگی‌های که در ناحیه ساعد دست اتفاق می‌افتد با یک رادیوگرافی ساده می‌توان به راحتی شکل، محل و میزان شدت شکستگی را مشاهده کرد. نحوه درمان این نوع از شکستگی‌ها امکان دارد به دو صورت جا اندازی بسته و یا جاندازی باز انجام شود.
اغلب در کودکان، زمانی که شکستگی و جا به جایی در نواحی شکسته شده رخ دهد از روش جا اندازی بسته استفاده می‌شود و سپس با گچ گیری محل آسیب، روند درمان پیش می‌رود.
در صورتی که در این روش درمان، بهبودی حاصل نشود از گزینه عمل جراحی برای درمان استفاده می‌شود اما در بزرگسالان چنین نیست و اگر شکستگی ساعد با جا به جایی همراه باشد، نیاز به عمل جراحی و یا همان جااندازی باز دارد چرا که جااندازی استخوان بزرگسالان کاری بسیار دشوار است.
باید بدانیم که با وجود نقش پلاتین در بهبود شکستگی‌ها با این حال نمی‌توان عوارض پلاتین در ساعد دست را کتمان کرد. اغلب درمان شکستگی ساعد دست به وسیله عمل جراحی انجام می‌شود، ابتدا بعد از تشخیص پزشک متخصص برای کاهش تورم محل آسیب دیده از آتل استفاده می‌شود.
سپس بعد از کاهش تورم، عمل جراحی با به کارگیری پلاتین دست در قسمت شکستگی برای ثابت نگهداشتن استخوان آسیب دیده انجام می‌شود، این دوره از درمان حدودا 3 تا 6 ماه تا جوش خوردن کامل استخوان‌های آسیب دیده زمان می‌برد البته یک هفته بعد از عمل جراحی برای کاهش آسیب جا به جایی، نواحی شکسته شده، آتل بندی می‌شود و در پایان بعد از گذراندن دوره درمان و بهبودی کامل جلسات فیزیوتوراپی به منظور بازیابی فعالیت‌های ساعد دست تجویز می‌شود.
عوارض پلاتین در ساعد دست شامل موارد ذیل است که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم.
♦ جوش نخوردن استخوان‌های آسیب دیده:
در عمل جراحی گذاشتن پلاتین دست مربوط به شکستگی ساعد امکان جوش نخوردن استخوان‌ها به علت و دلایل مختلفی همچون شکستگی‌های همراه با زخم، شکستگی‌های شدید و خرد شده، سیگار، بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت وجود دارد.
♦ عفونت:
احتمال عفونت با وجود زخم در شکستگی بالا می‌رود.
♦ چسبندگی در استخوان به یکدیگر:
چسبندگی در استخوان به یکدیگر یا به اصطلاح sznostosis می‌تواند موجب بروز اختلال حرکت چرخشی ساعد شود.
♦ آسیب عروق و اعصاب:
در این حالت به دلیل قرار گرفتن عروق و اعصاب در کنار محل شکستگی و نوک تیز بودن استخوان شکسته، ممکن است خطرناک باشد.
♦ سندرم کمپارتمان:
گاهی ممکن است نواحی آسیب دیده ساعد دچار خونریزی داخلی شود و تورم پیدا کند و این موضوع بسیار خطرناک بوده و باید فوری مورد عمل جراحی قرار گیرد.
یکی از جنبه‌های نگرانی افراد در انجام جراحی پلاتین، قیمت پلاتین دست و پا است. امروزه یکی از تجهیزات و لوازم ضروری پزشکی پلاتین دست و پا است که در اکثر عمل‌های جراحی مربوط به شکستگی استخوان‌های تحتانی و فوقانی انسان مورد استفاده قرار می‌گیرد. جنس پلاتین آلیاژی از فولاد است که ضد زنگ بوده و به همین علت با بدن انسان همخوانی می‌کند.
پلاتین دست شکسته و پا باید در ابعاد و ضخامت تعریف شده باشد و همچنین نحوه استفاده صحیح از این فلز حتما باید زیرنظر پزشک متخصص انجام شود، در ضمن به دلیل افزایش روزافزون آسیب‌های ناشی از شکستگی به طبع استفاده از این فلز در عمل‌های جراحی نیز رو به افزایش است.
به دلیل نوسانات اقتصادی، قیمت پلاتین دست و پا نیز متغیر است و از آن جای که به دنبال بهبودی کامل بعد از عمل‌های جراحی در برخی موارد امکان خارج کردن وجود دارد، بعضا دیده شده است که دست دوم این محصول نیز به فروش می‌رسد.
اغلب افراد پس از این که دچاره عارضه شکستگی و قرارگیری پلاتین دست شکسته می‌شوند به فکر مراقبت بیش از پیش استخوان‌ها می‌افتند در صورتی که مراقبت از استخوان‌ها باید از همان دوران کودکی آغاز شود تا استخوان‌های قوی و مستحکم‌تری در مقابل با حوادثی که منجر به شکستگی استخوان‌ها می‌شود، داشته باشیم.
این مراقبت‌ها می‌تواند انجام ورزش روزانه و یا خوردن غذاهای مقوی باشد. برای مشاوره و کسب اطلاعات بیشتر در خصوص قیمت پلاتین دست و پا و عوارض پلاتین در ساعد دست می‌تواند از مشاوران و پزشکان ما یاری جویید.