صفر تا صد علت‌های درد دست و گردن
درد دست و گردن یکی از شایع‌ترین شکایاتی است که پزشکان با آن روبه‌رو می‌شوند. این دردها می‌توانند مزمن باشند یا ناگهانی اتفاق بیفتند. افراد مختلفی چون کارگران، کارمندان اداری و ... با این دردها دست و پنجه نرم می‌کنند. موارد مختلفی باعث بروز این دردها می‌شود که از جمله آنها می‌توان به التهاب، فشار جسمانی بالا، حرکات نادرست یا اختلالات اسکلتی ـ عضلانی اشاره کرد؛ اما خوشبختانه با توجه به پیشرفت‌های پزشکی، روش‌های درمانی مؤثری توسط دکتر برای درد دست برای کنترل و تسکین این دردها شکل گرفته است. در این مطلب به بررسی دلایل، علائم و همچنین راهکارهای درمانی مؤثر برای تسکین درد گردن و دست می‌پردازیم.
درد دست و گردن نشانه چیست؟
با وجود اینکه عوامل گوناگونی مسبب درد گردن و دست هستند، اما آرتروز گردن و آرتریت روماتوئید، رایج‌ترین علت‌های این عارضه هستند. آرتروز گردن یا همان ساییدگی مفاصل گردن، بیماری مفصلی رایجی است که با افزایش سن بروز می‌کند. در این بیماری، غضروف‌هایی که بین مهره‌های گردن قرار دارند، کم‌کم نازک و ساییده می‌شوند. غضروف‌ها وظیفه جابه‌جایی و حرکت روان مهره‌ها را برعهده دارند؛ وقتی آسیب ببینند، مهره‌های گردن به جای لغزیدن و حرکت روان، مستقیماً روی هم می‌خراشند که این باعث درد و التهاب در ناحیه گردن می‌شود.
علاوه بر درد گردن در آرتروز گردن ممکن است درد به بازوها، شانه‌ها، کمر، سردست و انگشتان دست هم انتشار پیدا کند. این اتفاق به دلیل فشار بر ریشه‌های عصبی است که از مهره‌های گردن خارج می‌شوند. در این حالت، درد معمولاً با حرکت دادن گردن بدتر می‌شود. کاهش دامنه حرکتی گردن، سفتی در عضلات گردن و شانه و صداهای ترق تروق هنگام حرکت گردن از دیگر نشانه‌های آرتروز گردن هستند. با افزایش سن و فرسودگی بیشتر غضروف‌ها، استخوان‌های مهره‌ها نیز دچار التهاب و تحلیل می‌شوند که همه این موارد باعث تشدید درد و ناتوانی بیمار می‌شود.
به جز آرتروز گردن، آرتریت روماتوئید نیز از رایج‌ترین موارد ابتلا به درد گردن و دست است. شاید این نام به عنوان یک بیماری مفصلی رایج به گوش‌تان آشنا باشد. مفصل فردی که به آرتریت روماتوئید مبتلا است ملتهب می‌شود؛ اما علت این درد و التهاب چیست؟ آرتریت روماتوئید یکی از انواع بیماری‌های خود ایمنی است در واقع سیستم ایمنی بدن بر اثر عواملی به اشتباه به بافت‌ها و مفاصل سالم بدن حمله‌ور می‌شود و آنها را از بین می‌برد. در نتیجه التهاب مزمن ایجاد می‌شود که این التهاب مزمن، باعث آسیب به غضروف‌ها و استخوان‌های مفصل و در نهایت تخریب مفصل می‌شود.
مفاصل بزرگ بدن همچون دست و گردن و زانو و ... بیشتر از سایر افراد در معرض ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند. التهاب و تورم درون مفاصل گردن باعث فشار بر ریشه‌های عصبی و در نتیجه درد و ناراحتی در گردن و گسترش آن به شانه‌ها و دست‌ها می‌شود. کاهش دامنه حرکتی گردن، سفتی عضلات و مفاصل، تورم و قرمزی مفاصل گردن و شانه‌ها از علائم ابتلا به آرتریت روماتوئید در این ناحیه است. درد و سفتی عموماً در طول روز یا پس از بی‌تحرکی طولانی‌مدت بدتر می‌شود. عواملی مانند سابقه خانوادگی، سن، جنسیت، آسیب‌دیدگی و التهاب‌های قبلی مفاصل و استرس مزمن، خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
علل و عوامل درد دست و گردن
برای درد گردن و دست عوامل مختلفی دخیل هستند؛ اگر علت چنین دردی، ضربه و تروما نباشد، باید به بیماری‌های اسکلتی و عضلانی مشکوک شد. علاوه بر آرتروز گردن و آرتریت روماتوئید، چندین بیماری شایع وجود دارند که ممکن است عامل ایجاد درد گردن و انتشار آن به سمت دست‌ها باشد؛ از جمله این بیماری‌ها، اسپوندیلوز، هرنی یا فتق دیسک‌های ناحیه گردن، آسیب به رباط‌های مهره‌ای و اسپوندیلولیستز هستند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم؛
۱. اسپوندیلوز
اسپوندیلوز یک بیماری مزمن در ستون فقرات است که باعث درد و التهاب در گردن و کمر می‌شود. علت اصلی اسپوندیلوز، فرسایش و آسیب به دیسک‌های بین مهره‌ای در ستون فقرات است. این دیسک‌ها به عنوان بالشتک‌های لغزنده بین مهره‌ها عمل و فشار وارده به ستون فقرات را تحمل می‌کنند؛ وقتی این دیسک‌ها آسیب می‌بینند، باعث التهاب، درد و تورم در بافت‌های اطراف آنها می‌شود؛ از طرفی ممکن است برجستگی‌های استخوانی کوچکی به نام استئوفیت ایجاد شود که روی اعصاب و ریشه‌های عصبی فشار وارد می‌کند و باعث درد می‌شود.
این بیماری علائم گوناگونی دارد. علائم رایج اسپوندیلوز شامل درد مزمن در گردن و کمر، سفتی و محدودیت حرکتی در گردن، درد یا خواب‌رفتگی در دست‌ها، سردرد و میگرن است. چنانچه گفتیم، علائم اسپوندیلوز، صرفاً به درد گردن و دست محدود نمی‌شود و سایر قسمت‌ها را نیز درگیر می‌کند؛ بنابراین به طور خلاصه، اسپوندیلوز یک بیماری دردناک است که با اختلال در دیسک‌های بین مهره‌ای ستون فقرات شروع می‌شود و می‌تواند باعث درد شدید و مزمن در گردن، کمر و دست‌ها شود.
۲. هرنی دیسک
هرنی دیسک نوعی آسیب‌دیدگی در دیسک‌های بین‌مهره‌ای است که به درد شدید در ناحیه گردن و اندام فوقانی منجر می‌شود. دیسک‌های بین مهره‌ای مانند بالشتک‌های لغزنده‌ای هستند که بین مهره‌های ستون فقرات قرار گرفته‌اند. این دیسک‌ها نقش مهمی در جذب ضربه و اتصال مهره‌ها به یکدیگر دارند. گاهی اوقات بر اثر آسیب‌های مکرر، فرسایش طبیعی یا تغییر شکل مهره‌ها، دیسک‌ها دچار پارگی و آسیب‌دیدگی می‌شوند. در این حالت ماده ژله‌ای داخل دیسک به بیرون نشت می‌کند و فشار زیادی به ریشه‌های عصبی اطراف وارد می‌شود.
هرنی دیسک زمانی رخ می‌دهد که قسمتی از بافت دیسک از داخل به بیرون پرت و باعث فتق و برآمدگی دیسک مهره‌ای می‌شود. این برآمدگی فشار زیادی به ریشه عصبی وارد می‌کند و باعث التهاب و تورم می‌شود. علائم هرنی دیسک شامل درد شدید و مزمن در ناحیه گردن و احساس سوزش و خواب‌رفتگی در دست‌هاست. گاهی درد به اندام تحتانی نیز انتشار می‌یابد. به گونه‌ای که با پیشرفت بیماری حتی راه رفتن و ایستادن نیز دردناک می‌شود.
۳. آسیب رباط‌های مهره
رباط‌های مهره‌ای، بافت‌های محکمی هستند که مهره‌های ستون فقرات را به هم متصل می‌کنند. گاهی بر اثر حرکات تکراری، آسیب‌دیدگی، التهاب یا فرسایش، این رباط‌ها دچار پارگی یا آسیب می‌شوند. در این صورت ثبات و هماهنگی لازم بین مهره‌ها از بین رفته و مهره‌ها قابلیت حرکت بیشتر نامتعارفی پیدا می‌کنند. چنانچه آسیب رباطی شدید باشد، مهره‌ها بیش از حد طبیعی، حرکت می‌کنند و باعث فشار یا تحریک ریشه‌های عصبی اطراف می‌شوند. این امر سبب التهاب، تورم و در نهایت درد شدید در نواحی تحت تأثیر عصب می‌شود. حال آسیب به رباط‌های گردنی می‌تواند به درد و التهاب در همان ناحیه، سردرد، میگرن و حتی درد و بی‌حسی در شانه‌ها و دست‌ها منجر شود.
۴. اسپوندیلولیستز
اسپوندیلولیستز یک بیماری التهابی است که باعث التهاب در ستون فقرات گردنی، سینه‌ای یا کمری می‌شود. علت اصلی این بیماری هنوز کاملاً مشخص نیست؛ اما عواملی مانند صدمات وارده بر دیسک‌های بین‌مهره‌ای، عفونت، واکنش‌های التهابی بدن، فشارهای مکانیکی و مسائل ژنتیکی می‌توانند دخیل باشند. مهم‌ترین علامت این بیماری، درد و سفتی در ناحیه گردن، کمر یا سینه است. این درد ممکن است از ناحیه شانه شروع شود و تا بازو یا دست هم پخش شود. به مرور زمان و با پیشرفت التهاب و ورم فضای بین مهره‌ها، فشار بیشتری به عصب‌ها و ریشه‌های آنها وارد و درد شدیدتر هم می‌شود.
آیا درد گردن و دست خطرناک است؟
درد گردن و دست معمولاً بی‌خطر و قابل درمان است؛ اما در برخی موارد می‌تواند نشانه بیماری‌های جدی‌تری باشد که به مراجعه سریع به پزشک نیاز دارند؛ مثلاً درد بسیار شدید دست و گردن که پیش‌رونده باشد، ممکن است نشانه‌ای از آسیب جدی به عصب‌ها یا ریشه‌های عصبی در ناحیه گردن و دست باشد یا حتی احتمال خون‌ریزی داخلی یا انسداد عروق خونی تغذیه‌کننده نواحی دست و گردن وجود دارد همة اینها به مداخله فوری پزشک نیاز دارند.
علاوه بر این، همراهی درد گردن و دست با علائمی مانند تب، لرز و سرگیجه می‌تواند نشانه بروز عفونت یا التهاب شدید در بدن باشد که به بررسی فوری پزشکی نیاز دارد؛ زیرا با وجود این علائم، احتمال بروز عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی در خون مانند سپتی‌سمی یا عفونت‌های شدید التهابی وجود دارد. در این صورت احتمال پخش شدن عفونت یا التهاب از گردن به مغز وجود دارد و منجر به عوارض خطرناکی مانند التهاب مغزی یا مننژیت شود.
گذشته از دو علامت مذکور در صورت وجود هر یک از علائم زیر، سریعاً به متخصص مراجعه کنید:
-
درد بسیار شدید باشد و به مرور زمان بدتر شود؛ به ویژه اگر با ضعف عضلانی، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن همراه باشد.
-
درد، ناگهانی آغاز شده باشد؛ مثلاً بعد از تصادف یا آسیب‌دیدگی
-
درد حتی در حالت استراحت و شب‌هنگام هم وجود داشته باشد و اجازه خواب و استراحت را ندهد.
-
سابقه ابتلا به سرطان، ضعف سیستم ایمنی، استئوپروز یا آسیب قبلی وجود داشته باشد.
-
درد با ورم، قرمزی، گرما و تورم محلی همراه باشد.
این علائم می‌توانند نشانه بیماری‌های خطرناکی مانند سکته، خون‌ریزی داخلی، عفونت یا التهاب شدید باشند که سریعاً باید درمان شوند.
عدم درمان درد مچ دست و گردن و مشکلات ناشی از آن
دردهای دست و گردن اگر به موقع درمان نشوند به دردهای مزمن تبدیل می‌شوند و مشکلات حرکتی ایجاد می‌کنند؛ وقتی درد وجود دارد، بدن سعی می‌کند از ناحیه دردمند حفاظت کند؛ مثلاً وقتی درد مچ دست دارید، سعی می‌کنید دست‌تان را کمتر حرکت بدهید؛ اما این کار باعث می‌شود عضلات و تاندون‌ها و مفاصل آن ناحیه، کم‌کاری پیدا کنند. وقتی برای مدت طولانی عضلات و تاندون‌ها را تحریک و استفاده نکنید، ضعیف و کوچک می‌شوند؛ همچنین مفاصل خشک و غیر انعطاف‌پذیر می‌شوند.
در نتیجه وقتی دوباره بخواهید از آن ناحیه استفاده کنید به دلیل ضعف عضلانی و محدودیت حرکتی مفصل، درد بیشتری را تجربه می‌کنید. پس دوباره سعی می‌کنید کمتر از آن استفاده کنید و این چرخه معیوب ادامه پیدا می‌کند. در نهایت با گذشت زمان درد مزمن می‌شود و توانایی حرکت عضلات و مفاصل کاهش می‌یابد. دیگر نمی‌توان به راحتی دست را تکان داد، گردن را چرخاند یا سر را بالا و پایین برد؛ از طرف دیگر، عدم درمان به اختلالات خواب و آسیب عصبی نیز منجر می‌شود. دست و گردن حاوی مجموعه پیچیده و ظریفی از اعصاب، رگ‌های خونی، ماهیچه‌ها و تاندون‌ها هستند.
این ساختارهای حساس به راحتی می‌توانند دچار آسیب و التهاب شوند؛ وقتی درد و التهاب طولانی مدتی وجود داشته باشد، فشار و کشش زیادی به اعصاب وارد می‌شود. با گذشت زمان این فشارهای مکرر باعث تحریک بیش از حد، تورم و در نهایت آسیب‌دیدگی اعصاب حسی و حرکتی می‌شود. علاوه بر این، دردهای مزمن دست و گردن با اختلالات خواب همراه هستند؛ زیرا سیگنال‌های درد به مغز ارسال و باعث بیدار شدن فرد در طول شب و ناتوانی در بازگشت به خواب عمیق می‌شوند.
راهکارهای تشخیص علت درد گردن و دست
برای تشخیص درد گردن و دست چند راهکار وجود دارد. در ابتدا پزشک با معاینه می‌تواند نشانه‌های التهاب، ورم و آسیب‌دیدگی را تشخیص دهد. سؤالاتی از قبیل سابقه خانوادگی برخی بیماری‌ها یا آسیب‌دیدگی قبلی دست و گردن نیز از بیمار پرسیده می‌شود. پس از شرح حال، معمولاً آزمایش خون تجویز می‌شود. از طریق آزمایش خون، می‌توان مارکرهای التهابی مانند CRP و اینترلوکین را اندازه‌گیری کرد. افزایش این مارکرها نشان‌دهنده وجود التهاب در بدن است که می‌تواند عاملی در ایجاد درد باشد.
آزمایش خون به بررسی کم‌خونی، اختلالات انعقادی، عفونت‌های ویروسی و باکتریایی، اختلالات غدد درون‌ریز، بیماری‌های کلیوی و کبدی و بسیاری علل دیگری که منجر به درد می‌شوند، کمک می‌کند؛ بنابراین با آزمایش خون می‌توان علت اصلی درد را تشخیص داد یا حداقل فهرستی از احتمالات را مشخص کرد. علاوه بر آزمایش خون، تصویربرداری از قبیل عکس رادیوگرافی، سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی، نقش مهمی در تشخیص علل درد گردن و دست ایفا می‌کنند. عکس رادیوگرافی به بررسی استخوان‌ها، مفاصل و بافت‌های نرم کمک می‌کند.
با استفاده از آن می‌توان شکستگی‌ها، آرتریت‌ها، التهاب‌های مفصلی، تورم بافت نرم و حتی تومورها را تشخیص داد. سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی تصاویر دقیق‌تر و واضح‌تری فراهم می‌کنند. به کمک آنها می‌توان به جزئیات بیشتری در مورد وضعیت استخوان‌ها، مفاصل، رباط‌ها، تاندون‌ها، اعصاب و عروق خونی دسترسی پیدا کرد. اکو نیز برای بررسی التهاب و تورم بافت نرم، آسیب‌دیدگی تاندون‌ها و وضعیت مایعات مفصلی بسیار مفید است؛ بنابراین با تصویربرداری می‌توان به طور دقیق علت درد گردن و دست را تشخیص داد. آیا منشأ آن التهابی است یا شکستگی وجود دارد؟ آیا رباط و تاندون سالم هستند یا آسیب‌دیدگی وجود دارد؟ و ... .
درمان درد دست و گردن
با توجه به تحقیقات، دارودرمانی می‌تواند به مدیریت درد مزمن در ناحیه دست، مچ و گردن کمک شایانی کند. استفاده از داروهای ضد التهاب و ضد درد، برای کنترل التهاب و دردهای عضلانی کمک‌کننده است. این داروها به صورت قرص، شربت یا کرم موضعی در دسترس هستند و توسط پزشک تجویز می‌شوند. در برخی موارد پزشک ممکن است داروهای ضد تشنج مانند گاباپنتین را تجویز کند که به آرام کردن سیستم عصبی و کاهش حساسیت به درد کمک می‌کند. تزریق کورتیکواستروئیدها به ناحیه درگیر نیز، می‌تواند التهاب موضعی را کاهش دهد و به رفع درد کمک کند. در نهایت، گاه پزشک ممکن است بسته به شدت و ماهیت درد، ترکیبی از این روش‌های درمانی را پیشنهاد دهد.
با این حال باید توجه داشت که درمان دارویی بخشی از روند درمان است و استفاده از روش‌های دیگر مانند فیزیوتراپی نیز در شرایط خاص بیماری ضروری است. فیزیوتراپی و ماساژ درمانی، روش‌های مؤثر غیر تهاجمی برای درمان درد و مشکلات عملکردی در نواحی دست، مچ و گردن هستند. در فیزیوتراپی، از طیف وسیعی از تکنیک‌های درمانی شامل ورزش‌درمانی، تحریک‌های الکتریکی، کشش و ... استفاده می‌شود. این روش‌ها با هدف کاهش درد و التهاب، بهبود دامنه حرکتی، افزایش استقامت و قدرت عضلانی و بازگرداندن عملکرد به نواحی آسیب‌دیده به کار می‌روند. ماساژدرمانی نیز با تأثیر بر بافت نرم، جریان خون را در ناحیه افزایش می‌دهد و باعث آرامش عضلات، تسکین درد و رفع اسپاسم می‌شود.
با وجود اینکه درمان درد گردن و دست اغلب با استفاده از روش‌های غیر جراحی مانند فیزیوتراپی، تغییرات در شیوه زندگی، داروها و تزریقات انجام می‌شود؛ اما در مواردی که درد شدید و غیر قابل کنترل است و بهبود پیدا نمی‌کند، ممکن است به جراحی نیاز باشد؛ مثلاً در صورت وجود مشکلات جدی در ستون فقرات، مانند فشار بر اعصاب ممکن است جراحی ضروری باشد. با این حال باید توجه داشت که درمان طبیعی فرایندی طولانی است و برای دستیابی به نتایج مطلوب، باید صبر کرد این روش نتایج سریعی ندارد.
برای مشاوره تخصصی و ویزیت نزد پزشک ارتوپدی اکنون تماس بگیرید
سخن پایانی
در این مقاله هر آنچه در ارتباط با عوامل ایجادکننده درد دست و گردن لازم بود بدانید، در اختیار شما قرار دادیم. همان‌طور که بیان کردیم آرتریت روماتوئید و آرتروز گردنی، شایع‌ترین علل این دردها هستند. در ادامه به روش‌های تشخیصی (معاینه فیزیکی، آزمایش خون، تصویربرداری) و راه‌های درمانی (دارو، فیزیوتراپی، جراحی) پرداختیم؛ اگر تشخیص علت این عارضه به درستی صورت گیرد و درمان به‌موقع انجام شود، فرد هیچ مشکلی از لحاظ انجام فعالیت‌های روزمره نخواهد داشت و درد گردن و دست نیز کنترل می‌شود؛ بنابراین هر قدر آگاهی خود را در مورد بیماری‌های مرتبط با گردن و دست افزایش دهید، می‌توانید به سلامت خود و اطرافیان‌تان کمک شایانی کنید؛ اگر سؤالی در مورد علائم یا علت بیماری‌های مرتبط با دست و گردن برای شما باقی مانده است به سایت ما مراجعه کنید و از مشاوره بهترین متخصصان بهره‌مند شوید.