در این مقاله به طور کامل به بررسی علت درد مچ دست و انگشت شست و روش‌های درمانی آن پرداخته‌ایم. درمانهای موثری همچون استفاده از ژلهای ضدالتهاب، فیزیوتراپی و اصلاح سبک زندگی روزانه وجود دارد که باعث کمک به کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل آسیب‌دیده می شود. توجه به علائم اولیه و مراجعه به‌موقع به دکتر برای درد دست، راه جلوگیری از تشدید آسیبها است. با مطالعه این مطلب جامع‌ترین اطلاعاتی که در مورد درد در مچ دست لازم دارید بدانید.
درد یک نوع مکانیسم دفاعی در بدن انسان است که ممکن است خبر از یک عارضه بسیار مهم یا یک آسیب جزئی بدهد. به طور کلی هر دردی که در بدن بروز می‌کند را باید به عنوان یک نشانه مهم تلقی کرده و حتما در صدد یافتن علت آن باشیم.
در واقع شاید درد در مچ قسمت دست ها و انگشت شست شاید به ظاهر خیلی فراگیر نباشد و جدی گرفته نشود اما با استفاده از چند روش تشخیصی و یا حتی معاینات بالینی، پزشک می‌تواند علت را تشخیص داده و از نگرانی شما بکاهد. از مهم‌ترین مواردی که می‌توانند باعث این اختلال دردناک شوند، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
سندرم تنوسینوویت دکوروین: در این عارضه زردپی‌های ناحیه مچ ناحیه دست ها ممکن است به دلایل خاص دچار کشیدگی شوند. البته همیشه صرفا کشیدگی زردپی منجر به این عارضه نخواهد شد و گاهی یک غلاف در بر گیرنده زردپی که حاوی مایع است نیز کشیده شده و منجر به بروز این درد می‌شود. اصلی‌ترین علامتی که در افراد دچار این عارضه بروزمی‌کند، تشدید درد در زمان حرکت دادن دست حتی برای یک کار کوچک مثل برداشتن یک شئ از روی میز است.
تنگی کانال مچ قسمت دست ها: عارضه تنگی کانال مچ ناحیه دست ها برای افراد در سنین بالاتر معمولا رخ می‌دهد. درد به صورت همزمان هم در مفصل مچ و هم در ناحیه مفاصل انگشتان مثل انگشت شست رخ می‌دهد. این بیماری که تونل کارپ نیز نامیده می‌شود، به دلیل اختلالات یک عصب در قسمت وسط اندام دست رخ داده و منجر به دردناک و متورم شدن مفصل مچ و انگشتان به خصوص انگشت شست می‌شود.
بیماری کین باخ: بیماری کین باخ بر خلاف دو مورد قبلی که ذکر شدند، مرتبط با اعصاب محیطی ناحیه دست نیستند. در این بیماری قسمت‌های ابتدایی و انتهایی استخوان‌ها به دلایل نامشخص دچار ساییدگی شده و استخوان به طرز جدی آسیب خواهد دید. در این بیماری به مراتب نسبت به تنگی کانال مچ و سندرم تنوسینوویت کم‌تر تورم و التهاب ایجاد می‌کند اما باعث دردناک شدن مچ و انگشتان می‌شود.
آرتروز: انواع مختلفی از آرتریت‌ها وجود دارند که منجر به دردناک شدن مفاصل خواهد شد. از جمله استئوآرتریت و آرتریت روماتوئید که علاوه بر مچ قسمت دست ها ، انگشتان را هم درگیر خواهند کرد. اگر از مچ ناحیه دست ها خود بدون دادن هیچ نرمشی، کار می‌کشید و یا سابقه خانوادگی ابتلا به این بیماری‌ها را دارید، ممکن است که علت درد مچ قسمت دست ها شما همین موارد باشند.
با مراجعه به پزشک و دادن شرح حال خود در ابتدا معاینات بالینی و فیزیکی صورت خواهد گرفت. اگر سابقه ابتلا به یک بیماری مرتبط در گذشته را داشته باشید و یا علائم کاملا واضح و خاص یک بیماری را داشته باشید، پزشک می‌تواند بدون هیچ روش دیگری علت درد و التهاب مچ های دست شما را تشخیص دهد.
این در حالی است که اگر علائم شما مربوط به چند بیماری باشد، احتیاج به انجام تست‌های تشخیصی بیشتری است. یکی از تست‌های تشخیصی رایج برای تشخیص علت درد مچ، تصویربرداری با کمک اشعه ایکس است که به مراتب عوارضی را به دنبال خواهد داشت.
این روش اما نسبت به این که سریعا و بدون تهاجم انجام می‌شود و دقت بالایی دارد، مزایای بیشتری نسبت به عوارضش خواهد داشت. سی تی اسکن نیز جزو روش‌های عکس برداری است که همین ویژگی‌ها را دارد. سونوگرافی یک روش ارزان و آسان و بدون ضرر است که ممکن است به شما پیشنهاد شود.
در سونوگرافی علاوه بر مفصل، زردپی‌ها و رباط‌ها مورد بررسی قرار گرفته و از نظر وجود توده نیز مفصل بررسی خواهد شد. ام آر آی، آرتروسکوپی و نوار عصب و عضله سایر روش‌های تشخیصی موثر برای علت یابی درد و نارحتی مچ های دست می‌باشند. گاها ممکن است آزمایش ساده خون برای کنترل ویتامین‌ها و مواد معدنی، مورد بررسی قرار گیرد.
درد مچ دست و انگشت شست چه زمانی بااهمیت می‌شود
در مورد این که درد مچ دست و شست چه زمانی خطرناک‌تر و بااهمیت‌تر می‌شود، نمی‌توان نظر داد. زیرا ممکن است گاهی علائم خطر مثل بالا رفتن دما و داغی در فرد همراه با درد و التهاب مچ های دست و انگشتان بروز نماید، اما مشکل یا بیماری خاصی به وجود نیامده باشد. گاهی نیز ممکن است که بدون هیچ علامت خاص دیگری و تنها با بروز یک درد مبهم در مچ یا انگشتان متوجه یک بیماری مهم شوید.
در هر صورت دقت داشته باشید که ورم انگشتان، احساس سفتی در انگشتان دست، احساس کرختی یا بی حسی، گرم شدن ناحیه مفصل مچ ناحیه دست ها ، مشاهده برخی تغییرات رنگ در پوست همچون قرمز شدن یا بنفش شدن رنگ پوست دست، شنیدن صدا در حین حرکت دادن مچ قسمت دست ها و ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره از دیگر علائمی هستند که اگر با درد و نارحتی مچ های دست و انگشتان همراه شوندف نیاز به پیگیری جدی و حتی گاها پیگیری اورژانسی دارند. البته اگر از مچ ناحیه دست ها خود بیش از حد کار کشیده‌اید، ممکن است این علائم در شما بروز کند اما بیانگر خطر جدی نباشد.
برای این که بتوانید از بروز درد در ناحیه مچ قسمت دست ها پیشگیری کنید، چند روش ساده اما بسیار کاربردی وجود دارد. اما نمی‌توان با استفاده از آن‌ها به طور صددرصدی از بروز درد جلوگیری کرد. مثلا اگر ورزشکار هستید و به طور مداوم در حال فعالیت هستید، از محافظ‌های مخصوص مچ ناحیه دست ها استفاده کنید. همچنین برای ورزش و فعالیت‌های روزمره خود حتما از کفش‌های مناسب استفاده کنید.
حتما دقت کنید که از انجام آزمایشات چکاپ دوره‌ای غافل نشوید. ویتامین دی یکی از ویتامین‌هایی است که نقش به سزایی در بهبود عملکرد استخوان‌ها و مفاصل دارد. اما به دلایل خاص در ایران اغلب افراد به خصوص بانوان نمی‌توانند آن را به مقدار کافی و به طور طبیعی از طریق نور خورشید جذب کنند. با کنترل سطح ویتامین دی بدن و در صورت نیاز مصرف مکمل‌های حاوی این ویتامین، می‌توانید از عوارض ناشی از فقر ویتامین دی پیشگیری کنید.
به طبع تمام افرادی که به هر دلیلی با هر نوع دردی مواجه می‌شوند، در اولین حالت به فکر درمان با دارو می‌افتند. اما باید بدانید که درمان دارویی با توجه به علتی که منجر به درد و التهاب مچ های دست و انگشتان شده، متفاوت است. داروهای ضد التهاب معمولا برای تمام افرادی که دچار درد و نارحتی مچ های دست هستند، تجویز می‌شوند. آسپیرین و ایبوپروفن جزو این داروها هستند.
داروهای ضد التهابی که کورتیکواستروئید ندارند واصطلاحا NSAIDS نامیده می‌شوند نیز از دیگر داروهایی هستند که برای تخفیف درد و التهاب مچ های دست تجویز می‌شوند. ادویل و مورتین جزو همین داروها هستند. ضد التهاب‌هایی که حاوی کورتیکواستروئید هستند هم به صورت تزریقی برای تخفیف این دردها قابل استفاده هستند.
علاوه بر روش‌های دارویی ذکر شده، استفاده از وسایل کمکی در تخفیف درد مثل اسپلینت مچ قسمت دست ها ، فیزیوتراپی، تمرین‌های ورزشی و نرمشی مناسب، تحریک الکتریکی اعصاب و در صورت لزوم عمل جراحی از از جمله روش‌های درمانی موثر هستند.
انواع مختلفی از تسکین‌دهنده‌های درد طبیعی و گیاهی وجود داند که می‌توانند برای درمان درد مچ و انگشتان استفاده شوند. اگر چه که اثرات درمانی و مکانیسم اثر داروهای گیاهی در برابر داروهای شیمیایی بسیار کم‌تر است؛ اما باز هم فواید خاص خود را بر جای می‌گذارند.
این داروهای گیاهی که در ادامه به شما معرفی خواهد شد نسبت به مسکن‌های درد غیر گیاهی، عوارض کم‌تری دارند اما این تصور که کاملا بدون عوارض هستند نیز اشتباه است. آلوئه ورا یکی از مواد طبیعی است که برای تخفیف درد و التهاب ناشی از انواع آرتروزها مثل آرتریت روماتوئید و استئوآرتریت مناسب است. از این گیاه می‌توان به اشکال مختلفی مثل قرص، ژل و پماد و پودر استفاده کرد.
نکته قابل توجه در مورد استفاده از این گیاه و فرآورده‌هایی دارویی آن، این است که آلوئه ورا می‌تواند سطح قند خون را بکاهد. از این رو اگر بیماری‌های مرتبط با قند خون دارید یا داروهای مرتبط مصرف می‌کنید، در مصرف آلوئه ورا احتیاط نمائید.
کندر یک ماده طبیعی دیگر است که فواید بسیار زیادی دارد. یکی از بزرگ‌ترین فایده‌های مصرف کندر این است که می‌تواند از بروز التهابات تا حد زیادی جلوگیری کرده و یا حتی آن را درمان کند. از آن جا که دو نوع کندر خوراکی و غیر خوراکی در بازار وجود دارد و احتمال خطا در تشخیص دو نوع این ماده وجود دارد، بهتر است حتما آن را از مراکز معتبر تهیه نمایید. علاوه بر این می‌توانید به جای خرید خود ماده کندر از پماد یا قرص و کپسول‌های حاوی کندر استفاده کنید.
اکالیپتوس و درمان دردهای مفصلی نیز دو یار دیرینه هستند که از قدیم تا به امروز طرفداران زیادی داشته است. گیاه اکالیپتوس حاوی یک ماده به اسم تانن است که با کمک آن تا حد زیادی درد از بین رفته و التهابات و تورم نیز از بین می‌رود. اکالیپتوس نباید به صورت خوراکی مصرف شود و صرفا درمان موضعی با استفاده از این گیاه صورت می‌گیرد.
قبل از استفاده موضعی از اکالیپتوس نیز این نکته را مد نظر داشته باشید که ابتدا از یک الی دو روز قبل، تست عدم حساسیت را بر روی پوست خود انجام دهید. زنجبیل، چای سبز و زردچوبه هم سه ماده دیگر هستند که هم برای التهابات مفاصل مثل مچ ناحیه دست ها و مچ پا و زانو و هم برای از بین بردن درد بسیار موثر هستند.
زردچوبه که به دلیل داشتن کورکومین در از بین بردن التهابات نقش موثری ایفا می‌کند. زنجبیل و چای سبز نیز خواص ضد التهابی خاص خود را دارند. از این رو گنجاندن این مواد غذایی در برنامه غذایی روزانه‌تان، هم در پیشگیری و هم در درمان کاربرد خواهد داشت.
برای دردهای مفصلی که به هر دلیلی در افراد بروز می‌کند، همیشه انجام حرکات ورزشی و فیزیوتراپی یک روش بسیار کارآمد و موثر است. البته اشتباه بسیاری از افراد این است که تصور می‌کنند صرفا برای درمان باید از این روش‌ها استفاده کرد. این در صورتی است که انجام این نرمش‌ها و حرکات ورزشی مناسب می‌تواند از دردناک شدن مچ قسمت دست ها پیشگیری کرده و علاج واقعه پیش از بروز آن است.
بهترین تکنیک‌های ورزشی مناسب برای درمان و حتی پیشگیری از درد و نارحتی مچ های دست و انگشتان، موارد ذیل هستند:
حرکت دعا: این حرکت ساده که به حرکت دعا معروف است، به این صورت انجام می‌شود که کف دست‌ها را به هم بچسبانید. دقت کنید که گردی بازو به سمت خارج بوده و آرنج‌ها موازی با سطح زمین باشند. سپس دست‌های خود را در همین حالت چند مرتبه به بالا و پایین برده و هر بار 20 الی 30 ثانیه در همان حالت بمانید.
حرکت جا به جایی: برای انجام این تمرین نرمشی بایستی از یک میز و یک پارچه نرم کمک بگیرید. به این صورت که ساعد دست شما بر روی میز قرار بگیرد به گونه‌ای که دستتان از لبه میز کاملا آزاد و آویزان قرار گرفته باشد. حالا تا زمانی که یک کشش بسیار کم را حس کنید باید دست را به طرف بالا حرکت دهید.
حرکت اکستنسور: این حرکت کششی یکی از حرکات‌های بسیار موثر برای درمان درد و التهاب مچ های دست و انگشتان است. برای انجام این حرکت ابتدا دست‌هایتان را کاملا صاف در مقابل خود گرفته و سپس انگشت‌هایتان را مشت کنید. به همان صورت که دستتان کاملا صاف مقابل شما باشد و فقط مچ ناحیه دست ها خم شود. هر بار 10 ثانیه در این حالت بمانید.
در مورد این که چه افرادی و با چه دلایلی بیشتر به درد در مچ های دست مبتلا می‌شوند، تحقیقات زیادی صورت گرفته است. معمولا کسانی که در خانواده خود و به طور ژنتیکی بیماری‌هایی همچون نرمی استخوان، انواع آرتریت‌ها و بیماری‌های مشابه را داشته‌اند؛ بیش از دیگران احتمال درگیری با درد و نارحتی مچ های دست را خواهند داشت.
علاوه بر آن مواردی مثل بارداری‌های پی در پی بدون مصرف مکمل‌های ویتامین و ریز مغذی‌ها، رژیم غذایی نادرست و کار کشیدن زیاد از مچ قسمت دست ها از جمله عوامل دخیل در بالا رفتن احتمال ابتلا به درد در مچ های دست می‌باشد. ورزشکاران و کسانی که فعالیت‌های پر جنب و جوش دارند هم جزو گروه‌های پر خطر در ابتلا به درد و التهاب مچ در دست و انگشتان به شمار می‌روند.
البته همیشه درد و نارحتی مچ در دست و انگشتان به دلیل یک عارضه جدی مثل پوکی استخوان یا آرتریت‌ها بروز نمی‌کند؛ بلکه گاهی ممکن است یک آسیب دیدگی چزئی و یا حتی خستگی منجر به این درد شود. اما اگر به طور ناگهانی و بدون سابقه قبلی دچار این درد مبهم شده‌اید، حتما برای یافتن علت دقیق درد به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه نمائید.
در مورد این که پر تحرک بودن بیشتر احتمال درگیری با درد و التهاب مچ در دست را بالا می‌برد یا کم تحرک بودن نیز تحقیقاتی صورت گرفته است. جالب است بدانید که بدون توجه به میزان فعالیت و جنب و جوش افراد، در تمامی کسانی که فعالیت‌هایی مشابه را به طور مکرر انجام می‌دهند، احتمال درگیری با درد و نارحتی مچ در دست و انگشتان وجود دارد.
مثلا آرایشگرها و تنیسورها با وجود این که از لحاظ فعالیت بدنی و میزان تحرک، بسیار با یک دیگر تفاوت دارند اما به دلیل انجام دادن حرکات تکراری با استفاده از مچ ناحیه دست ها به صورت مکرر، به یک اندازه احتمال دارد که با درد و التهاب مچ در دست مواجه شوند. علاوه بر بیماری‌هایی که منجر به درد و نارحتی مچ در دست می‌شوند، بعضی از بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت، نقرس و بالا بودن وزن بدن هم می‌توانند منجر به درد در مچ ناحیه دست ها و انگشتان شوند.
سخن پایانی
درد مچ دست و انگشت شست یک عارضه بسیار عذاب آور است که سن و سال و جنسیت نمی‌شناسد و ممکن است هر فردی را درگیر کند. علاوه بر آن به جز دردی که متوجه فرد درگیر با این عارضه می‌شود، به دلیل این که مچ ناحیه دست ها یک مفصل بسیار پر کاربرد و حیاتی برای انجام فعالیت‌های روزمره است، اختلال در حرکات و خم و راست کردن این اندام به منزله اختلال در انجام فعالیت‌های روزمره است.
اگر بیماری زمینه‌ای خاصی ندارید، می‌توانید با انجام نرمش‌ها و حرکات ورزشی ساده و مواد طبیعی که برای پیشگیری از ملتهب و دردناک شدنه درد و التهاب مچ در دست موثر هستند از ابتلا به این عارضه جلوگیری کنید. اطلاعات این مقاله هم برای پیشگیری از درد و نارحتی مچ در دست و علت درد مچ دست و انگشت شست و هم برای درمان آن به شما کمک می‌کند.
جهت معاینه بالینی کامل، ویزیت و مشاوره در زمینه درمان درد در مچ ناحیه دست ها و انگشت شست، با کلینیک تخصصی ما تماس بگیرید.