شکستگی پاشنه پا و درمان آن؛ جلوگیری از دردهای مزمن و تغییر شکل پا
شکستگی پاشنه پا و درمان آن از آن جهت حائز اهمیتند که می‌توانند با شکستگی‌های خطرناک لگن و ستون فقرات همراه شده و در مراحل اولیه بدون علامت باشند ولی در صورت عدم تشخیص به موقع در آینده فرد را با مشکلات بسیار جدی و خطرناکی مواجه نمایند. برای جلوگیری از بروز عوارض جدی ناشی از آن از جمله تغییر شکل پا ضروری است درمان توسط دکتر فوق تخصص شکستگی پاشنه پا درمان شوند.
استخوان ناحیه پاشنه یکی از قسمت‌های مهم در سیستم اسکلتی و عضلانی ماست که وزن زیادی را تحمل می‌کند. این استخوان یک بافت اسفنجی نرم داخلی و یک بافت سخت خارجی دارد.
اگرچه به‌راحتی نمی‌شکند، اما در بسیاری حوادث غیرمترقبه مانند تصادفات شدید شاهد شکستگی‌های پاشنه پا هستیم. بسیار مهم است که با علائم شکستگی پاشنه پا به‌خوبی آشنا باشید تا در صورت مشاهده آن به‌موقع اقدام نمایید.
شکستگی پاشنه پا و درمان آن یک پروسه زمان‌بر و بسیار تخصصی است که تنها از عهده متخصصان کار بلد و باتجربه در این زمینه برمی‌آید. مراجعه به افراد با تخصص پایین یا در مراکز غیر معتبر ممکن است منجر به تشخیص اشتباه یا درمان دیرهنگام و عوارض طولانی‌مدت مانند دردهای مزمن، تغییر شکل پا و ... شود.
شکستگی‌های ناحیه پاشنه می‌توانند با شکستگی‌های خطرناک لگن و ستون فقرات همراهی داشته باشند که ممکن است در مراحل اولیه بدون علامت باشد ولی بعدها در صورت عدم تشخیص به موقع فرد را با مشکلات بسیار جدی و خطرناک مواجه نماید.
بنابراین بسیار مهم است که شکستگی‌های ناحیه پاشنه حتما توسط پزشک متخصص ارتوپدی باتجربه بررسی شود. همچنین از مراجعه به شکسته‌بندهای سنتی برای درمان شکستگی پاشنه جدا خودداری کنید. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با علائم شکستگی پاشنه پا و درمان آن بیشتر آشنا کنیم.
استخوان پاشنه، استخوانی به شکل پیچیده است که درست زیر مچ پا قرار گرفته و تا پشت پای شما امتداد دارد. استخوان پاشنه نه تنها هنگام راه رفتن شما را پشتیبانی می‌کند، بلکه ماهیچه‌های ساق پا را به پای شما متصل می‌کند.
این ساختار به شما این امکان را می‌دهد که در حین برداشتن یک گام به جلو، به‌راحتی بتوانید این کار را انجام دهید. استخوان پاشنه در پشت پای شما قرار دارد و تمام وزن بدن شما را تحمل می‌کند؛ بنابراین اغلب در سقوط از نردبان یا پشت‌بام یا در تصادفات اتومبیل آسیب می‌بیند.
استخوان پاشنه می‌تواند از مفصل تحمل کننده وزن یا خارج از مفصل عبور کند. اگر در محل اتصال عضلات ساق پا به استخوان ناحیه پاشنه شکستگی رخ دهد، آن عضلات می‌توانند قطعات شکسته شده را به پوست نزدیک کنند. این می‌تواند مشکلاتی را برای پوست ایجاد کند و حتی ممکن است نیاز به جراحی اضطراری داشته باشد.
شکستگی‌های پاشنه روی استخوان پاشنه یا خود پاشنه، استخوان بزرگی که پایه‌ی قسمت پشتی پا را تشکیل می‌دهد، رخ می‌دهد. استخوان پاشنه با استخوان‌های تالوس و مکعبی متصل می‌شود. اتصال بین تالوس و پاشنه مفصل ساب تالار را تشکیل می‌دهد.
این مفصل برای عملکرد طبیعی پا بسیار مهم است. نمودار استخوان پاشنه و استخوان‌های اطراف معمولاً با یک تخم‌مرغ آب پز مقایسه می‌شود، زیرا دارای پوسته نازک و سخت در خارج و استخوان نرم‌تر و اسفنجی در داخل است.
هنگامی‌که پوسته بیرونی شکسته می‌شود، استخوان داخلی و اسفنجی شکل تمایل به فروپاشی و تکه‌تکه شدن دارد. به همین دلیل، شکستگی استخوان ناحیه پاشنه آسیب شدید و بسیار دردناکی است و درد شدید از مهم‌ترین علائم شکستگی پاشنه پا می‌باشد.
علاوه بر این، اگر شکستگی، مفاصل را نیز درگیر کند، احتمال عواقب طولانی‌مدت مانند آرتریت و درد مزمن بخصوص در صورت عدم درمان مناسب وجود دارد.
بیشتر شکستگی‌های استخوان ناحیه پاشنه درنتیجه یک رویداد ضربه‌ای شدید مانند افتادن از ارتفاعی مثل نردبان یا تصادف اتومبیل که در آن پاشنه پا به تخته کف کوبیده می‌شود، رخ می‌دهد.
شکستگی استخوان پاشنه ممکن است با انواع آسیب‌های دیگر مانند پیچ‌خوردگی مچ پا نیز همراه باشد. به‌ندرت نیز ممکن است شکستگی‌های پاشنه، شکستگی‌های استرسی باشد که در اثر استفاده بیش‌ازحد یا فشار مکرر روی استخوان پاشنه و وزن زیاد ایجاد می‌شوند.
اگر بخواهیم انواع شکستگی‌های ناحیه پاشنه را در یک دسته‌بندی کلی قرار دهیم، شامل موارد زیر هستند:
♦ شکستگی‌های داخل مفصلی
شکستگی استخوان پاشنه ممکن است مفاصل ساب تالار و اطراف آن را درگیر کند یا نکند. شکستگی‌هایی که مفاصل را درگیر می‌کنند، شکستگی‌های داخل مفصلی هستند که شدیدترین شکستگی‌های استخوان پاشنه پا محسوب می‌شوند و آسیب به غضروف (بافت همبند بین دو استخوان) را نیز به همراه دارند.
درمان و بهبودی این شکستگی‌ها بستگی به این دارد که استخوان پاشنه تا چه اندازه دچار آسیب و یا له‌شدگی شده است.
♦ شکستگی‌های خارج مفصلی
شکستگی‌هایی که مفصل را درگیر نمی‌کنند و به‌عنوان شکستگی‌های خارج مفصلی شناخته می‌شوند، عبارت‌اند از:
• مواردی که در اثر تروما ایجاد می‌شوند، مانند شکستگی‌های ناشی از بیرون کشیدن (که در آن یک تکه استخوان توسط تاندون آشیل یا یک رباط از استخوان پاشنه خارج می‌شود) یا له‌شدگی که منجر به شکستگی‌های متعدد می‌شود.
• شکستگی‌های استرسی ناشی از استفاده بیش‌ازحد یا آسیب خفیف
توجه داشته باشید که شدت و درمان شکستگی‌های خارج مفصلی به محل و اندازه آن‌ها بستگی دارد.
همان‌طورکه قبلاً نیز به آن اشاره کردیم، آشنایی با علائم مرتبط با شکستگی‌های ناحیه پاشنه می‌تواند به شما در مراجعه به‌موقع به متخصصان ارتوپدی و درمان سریع‌تر کمک کند. علائم شکستگی پاشنه پا بسته به اینکه نوع شکستگی ضربه‌ای یا استرسی باشد، متفاوت خواهد بود. علائم و نشانه‌های شکستگی‌های تروماتیک یا ضربه‌ای ممکن است شامل موارد زیر باشند:
-
♦ درد ناگهانی در ناحیه پاشنه و ناتوانی در تحمل وزن روی آن پا
-
♦ تورم در ناحیه پاشنه پا
-
♦ کبودی پاشنه و مچ پا
علائم مرتبط با شکستگی که ناشی از استرس و فشار بیش‌ازحد باشد نیز شامل موارد زیر خواهد بود:
-
♦ درد عمومی در ناحیه پاشنه پا که معمولاً به آرامی ایجاد می‌شود (در طی چند روز تا چند هفته)
-
♦ تورم در ناحیه پاشنه پا
برای تشخیص و ارزیابی شکستگی استخوان پاشنه، جراح پا و مچ پا که یک متخصص ارتوپد باتجربه است و در این زمینه بیشتر تمرکز دارد، ابتدا سؤالاتی در مورد چگونگی وقوع آسیب می‌پرسد. سپس پا و مچ پای آسیب‌دیده را معاینه می‌کند و دستور عکس‌برداری با اشعه ایکس را می‌دهد. علاوه بر این، معمولاً آزمایشات تصویربرداری پیشرفته برای تشخیص‌های دقیق‌تر مورد نیاز است.
درمان شکستگی پاشنه بر اساس نوع شکستگی و میزان آسیب، توسط متخصص ارتوپد مشخص می‌شود. متخصصین ارتوپد پا بعد از انجام معاینات و تشخیص نهایی در مورد بهترین درمان چه به‌صورت جراحی و چه به‌صورت غیرجراحی با بیمار صحبت خواهند کرد.
شکستگی استخوان پاشنه معمولاً پس از آسیب درد می‌کند و بسیار متورم می‌شود. استخوان شکسته و تورم ممکن است باعث شود در جایی که استخوان شکسته است احساس ضربان داشته باشید. همچنین ممکن است شاهد تشکیل تاول باشید.
پزشک پاشنه و پای شما را معاینه می‌کند و عکس رادیوگرافی می‌گیرد تا ببیند شکسته است یا خیر؟ اغلب، آن‌ها سی‌تی‌اسکن استخوان پاشنه را نیز دریافت می‌کنند تا استخوان شکسته را بهتر ببینند. معمولاً برای کمک به محافظت از استخوان شکسته در برابر آسیب بیشتر، پای شما را تا زمان بهبود در یک آتل یا گچ قرار می‌دهند.
افراد معمولاً برای یک شکستگی جدا شده پاشنه نیازی به بستری شدن در بیمارستان ندارند. این به این دلیل است که جراحی اغلب تا کاهش تورم به تعویق می‌افتد که ممکن است تا چند هفته طول بکشد.
گاهی اوقات شکستگی به‌قدری است که استخوان شکسته از داخل روی پوست اطراف ناحیه پاشنه فشار می‌آورد و حتی پوست را پاره می‌کند. این شرایط می‌تواند به این معنی باشد که عمل جراحی شکستگی پاشنه پا باید فوراً انجام شود. در این صورت ممکن است بلافاصله برای جراحی در بیمارستان بستری شوید.
برای برخی از شکستگی‌ها، ممکن است از درمان‌های غیرجراحی استفاده شود که این درمان‌ها عبارت‌اند از:
-
♦ استراحت و عدم به‌کارگیری پای آسیب‌دیده که برای بهبود شکستگی لازم است.
-
♦ گذاشتن یخ که تورم و درد را کاهش می‌دهد. برای این کار باید یک کیسه یخ که با یک حوله نازک پوشانده شده است را روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید. در هر نوبت 20 دقیقه این کار را انجام دهید و بعد صبر کنید تا دمای پوست به دمای محیط برگردد و مجدد این کار را تکرار کنید.
-
♦ فشرده‌سازی به‌صورت پیچیدن پا در یک باند الاستیک یا پوشیدن جوراب فشاری و بالا بردن پا (حفظ پا حتی در سطح قلب یا کمی بالاتر از سطح قلب) نیز تورم را کاهش می‌دهد.
-
♦ گاهی اوقات برای جلوگیری از حرکت استخوان شکسته و ترمیم آن، پا را در گچ قرار می‌دهند. ممکن است برای جلوگیری از تحمل وزن توسط پای آسیب‌دیده تا زمان بهبود شکستگی به عصا نیاز باشد.
لازم به ذکر است برای شکستگی‌های تروماتیک، درمان اغلب شامل جراحی برای بازسازی مفصل یا در موارد شدید، جوش دادن مفصل است. در این صورت جراح بهترین روش جراحی را برای بیمار انتخاب می‌کند.
شکستگی استخوان پاشنه می‌تواند از صدمات جدی باشد که ممکن است مشکلات مادام‌العمر ایجاد کند. آرتریت، سفتی و درد در مفصل اغلب بخصوص در صورت عدم درمان کامل و صحیح توسط یک متخصص ارتوپد با تجربه ایجاد می‌شود. گاهی اوقات استخوان شکسته در موقعیت مناسب ترمیم نمی‌شود.
سایر پیامدهای احتمالی درازمدت شکستگی‌های پاشنه شامل کاهش حرکت مچ پا و راه رفتن با لنگی به دلیل فروپاشی استخوان پاشنه و از دست دادن طول پا است.
در این شرایط بیماران اغلب به جراحی اضافی و یا استفاده طولانی‌مدت یا دائمی از بریس یا دستگاه ارتز (حمایت قوس) برای کمک به مدیریت این عوارض نیاز دارند؛ بنابراین حتماً در انتخاب پزشک معالج شکستگی‌های ناحیه پاشنه دقت کافی داشته باشید و به محض مشاهده اولین علائم شکستگی پاشنه پا جهت تشخیص و درمان به او مراجعه کنید.
همان‌طورکه در قسمت قبل گفتیم درصورتی‌که مشخص شود با روش‌های غیرجراحی نمی‌توان شکستگی ایجاد شده در ناحیه پاشنه را درمان کرد، جراحی تجویز می‌شود.
هدف از جراحی شکستگی پاشنه، بازگرداندن شکل استخوان پاشنه تا حد امکان به حالت طبیعی قبل از شکستگی است. ترمیم تراز و کانتور طبیعی بهترین راه برای بازگرداندن عملکرد و به حداقل رساندن درد است.
زمانی که استخوان پاشنه شکسته تراز و کانتور خود را از دست داده باشد، جراحی توصیه می‌شود. جراح ارتوپد پا و مچ پا معمولاً این نوع شکستگی را پس از انجام معاینه فیزیکی و گرفتن عکس استاندارد پا و مچ پا شناسایی می‌کند.
نوع خاص، الگو و طبقه‌بندی شکستگی بهتر است از طریق سی‌تی‌اسکن مشخص شود. جراح شما ممکن است برای تعیین اینکه آیا جراحی بهترین گزینه برای شماست یا خیر، هم به نتایج تصویربرداری با اشعه ایکس و هم سی‌تی‌اسکن نیاز داشته باشد.
معمولاً زمانی عمل جراحی شکستگی پاشنه پا تجویز می‌شود که شکل پاشنه پا به‌طورکلی تغییر کرده باشد. بیماران مبتلا به دیابت ممکن است برای جراحی در معرض خطر ابتلا به عفونت یا مشکلات بهبود زخم باشند.
همچنین بیمارانی که جریان خون ضعیفی دارند نیز ممکن است در بهبودی مناسب دچار مشکل شوند. افراد مسن هم اغلب در توان‌بخشی بعد از جراحی شکستگی‌های پاشنه پا مشکل دارند.
به همین دلیل تشخیص اینکه جراحی باید انجام شود یا خیر تنها از عهده یک متخصص ارتوپد باتجربه در این زمینه برمی‌آید که تمامی شرایط را به‌طور دقیق بررسی کرده باشد و بهترین گزینه را برای درمان بیمار انتخاب کند.
جراحی شکستگی‌های پاشنه پا ممکن است به دلایل گفته شده و علائم مرتبط با شکستگی‌های ناحیه پاشنه مانند تورم زیاد به تعویق بیفتد. ممکن است این علائم به اندازه‌ای شدید باشد که جراحی را برای هفته‌ها به تعویق بیاندازد یا به‌طورکلی مانع از آن شود.
زمانی که پوست محل جراحی در قسمت جانبی ناحیه پاشنه چروک می‌شود، جراحی می‌تواند با خیال راحت ادامه یابد که نشان‌دهنده از بین رفتن تورم خطرناک است.
مصرف داروهایی مانند سرکوب‌کننده‌های ایمنی یا استروئیدها نیز روند بهبودی را کند کرده و جراحی را به تأخیر می‌اندازند یا مانع از آن می‌شوند.
به‌علاوه سیگار کشیدن برای ترمیم زخم و شکستگی مضر تلقی می‌شود و سیگاری‌ها باید قبل از هرگونه جراحی برنامه‌ریزی‌شده برای عمل جراحی شکستگی پاشنه پا از مدت‌زمانی که متخصص به آن‌ها می‌گوید سیگار را ترک کرده و تا زمان بهبودی کامل از آن اجتناب کنند.
درحالی‌که استخوان پاشنه شکسته شما در حال بهبود است، نمی‌توانید بلافاصله در مدت کوتاهی بعد از عمل شکستگی کف پا و درمان آن روی پای خود فشار بیاورید و وزنتان را روی آن بیندازید.
در این مدت پاشنه جراحی شده احتمالاً در یک پد مخصوص یا آتل که متخصص برایتان تجویز می‌کند بی‌حرکت خواهد ماند. گاهی اوقات فیزیوتراپی برای کمک به حرکت و تحمل وزن پس از بهبودی استخوان تجویز می‌شود. توانایی شما برای حرکت دادن پا و مچ پا و قرار دادن وزن بیشتر روی ساق پا با بهبود استخوان بهبود می‌یابد.
به‌طورمعمول، به مدت 4 تا 12 هفته نمی‌توانید هیچ وزنی روی پای شکسته خود وارد کنید. حتی وقتی شروع به وزن گیری روی آن می‌کنید، در ابتدا ممکن است پای آسیب‌دیده تنها بخشی از وزن شما را بتواند تحمل کند.
ممکن است 3 ماه یا بیشتر طول بکشد تا بتوانید وزن خود را تقریباً مانند قبل روی پای آسیب‌دیده خود بیاندازید. توجه داشته باشید که حتی درصورتی‌که جراحی انجام ندهید در هفته‌های اول نمی‌توانید وزن خود را روی پای آسیب‌دیده بیندازید.
اگر این کار را انجام دهید منجر به تشدید آسیب خواهد شد. برای بهترین نتایج، پیروی از دستورالعمل‌های جراح خود در مورد مراقبت بعد از عمل جراحی شکستگی پاشنه پا بسیار مهم است.
مشکلات طولانی‌مدت پس از شکستگی استخوان پاشنه (با یا بدون جراحی) معمولاً شامل لنگی و یا سفتی در پا یا مچ پا است. پاشنه پا همچنین می‌تواند در مقایسه با سمت آسیب ندیده متورم باقی بماند. برخی از بیماران با راه رفتن بخصوص در زمین ناهموار درد طولانی‌مدت دارند.
تورم، درد و سفتی معمولاً با گذشت زمان بهبود می‌یابد، اما ممکن است همیشه متفاوت از طرف دیگر شما به نظر برسد و یا احساس شود. مفصل مچ پا و مفاصل ساب تالار (مفاصل بین استخوان پاشنه و تالوس) در پای آسیب‌دیده نیز در خطر ابتلا به آرتریت هستند.
اگر عمل جراحی شکستگی پاشنه پا انجام شود، جراح شما زخم جراحی را در طول بهبودی به دقت زیر نظر خواهد داشت تا از بهبودی آن مطمئن شود. جراحان عموماً تمام تلاش خود را برای جلوگیری از عفونت یا مشکل زخم انجام می‌دهند.
صفحه و پیچ‌ها در صورت استفاده برای جراحی به‌ندرت در زیرپوست دیده می‌شوند. بااین‌حال، این‌ها ممکن است پس از بهبود شکستگی طبق تجویز پزشک برداشته شوند.
درحالی‌که بیشتر شکستگی‌های استخوان پاشنه بدون جراحی بهبود می‌یابند، گاهی اوقات بهبود نمی‌یابند یا ممکن است در وضعیتی بهبود یابند که باعث ناراحتی یا مشکل در راه رفتن یا پوشیدن کفش شود. هر چه جراحی طولانی‌تر به تعویق بیفتد، جراحی برای بهبود استخوان یا ردیف کردن قطعات شکسته دشوارتر می‌شود.
در چنین مواردی، جراحی فیوژن برای مفصل ساب تالار (مفصل زیر مچ پا) ممکن است توصیه شود. این جراحی می‌تواند منجر به کاهش حرکت در پشت پای شما شود. بااین‌حال، ممکن است درد و عملکرد پا و مچ پا را نیز بهبود بخشد. اگر پس از شکستگی استخوان پاشنه بهبود یافته همچنان با پا و پاشنه خود مشکل دارید، باید با جراح خود در مورد این مسائل صحبت کنید.
همان‌طورکه ملاحظه کردید عوامل مختلفی می‌تواند منجر به شکستگی‌های ناحیه پاشنه و عدم توانایی تحمل وزن توسط پای آسیب‌دیده شود. شکستگی پاشنه پا و درمان آن باید توسط یک متخصص ارتوپدی خوب و باتجربه انجام شود تا تشخیص و درمان کاملی صورت گیرد.
تشخیص اشتباه یا درمان نادرست می‌تواند عواقب ناگوار و طولانی‌مدت مانند دردهای دائمی، کوتاه شدن پای آسیب‌دیده، آرتریت و ... را ایجاد کند.
خوشبختانه در مرکز تخصصی ارتوپدی ما متخصصان باتجربه و بسیار حاذقی در زمینه تشخیص شکستگی پا و درمان آن در حال فعالیت هستند که می‌توانید برای ارزیابی‌های کامل و گرفتن بهترین برنامه روند درمانی به این مرکز نیز مراجعه کنید. جهت گرفتن نوبت از طریق لینک‌های موجود در سمت چپ صفحه با همکاران ما در مرکز در ارتباط باشید.