کیفیت و وضعیت استخوان‌های بیمار در زمان وقوع شکستگی دست، بر نوع عمل شکستگی دست و چگونگی بهبودی تأثیر می‌گذارد:
بنابراین بررسی دقیق کیفیت استخوان بیمار قبل از عمل، برای انتخاب بهترین روش درمانی ضروری است.
عمل شکستگی دست بسته به نوع و شدت آسیب، در انواع مختلفی انجام می‌شود:
• ترمیم بسته (Closed reduction): بدون برش جراحی، قطعات استخوانی درجای خود قرار می‌گیرند و با گچ‌گیری ثابت می‌شوند.
• ترمیم باز (Open reduction): با برش جراحی، قطعات استخوانی مرتب و به هم متصل می‌شوند.
• فیکساسیون داخلی (Internal fixation): استفاده از پین، پلیت، اسکرو و سایر ابزار برای ثبات داخلی استخوان‌ها
• استئوسینتز (Osteosynthesis): اتصال قطعات استخوانی با استفاده از پیوند استخوان یا مواد مصنوعی
• آرتروپلاستی (Arthroplasty): جایگزینی مفصل آسیب دیده با مفصل مصنوعی
• آرترودز (Arthrodesis): اتصال دائمی استخوان‌های تشکیل‌دهنده مفصل
• ترمیم رباط، تاندون و عصب (Grafts): پیوند بافت نرم آسیب دیده
انتخاب نوع عمل شکستگی دست بستگی به وسعت آسیب، سن بیمار و وضعیت سلامتی او دارد.
هر چند عمل شکستگی دست برای درمان آسیب‌دیدگی ضروری است، اما مانند هر عمل جراحی دیگری ممکن است با برخی عوارض همراه باشد:
• عفونت در محل برش یا پین‌گذاری
• آسیب به عروق خونی، اعصاب و بافت‌های نرم اطراف
• واکنش‌های حساسیتی و دفع پین‌ها یا پیوندهای استخوانی
• شکستگی مجدد استخوان در اثر ضربه یا فشار زودهنگام
• عدم التیام و ترمیم کامل استخوان
• کاهش گردش خون و آسیب اعصاب در اثر فشار (کمپارتمان)
• صدمه به رگ‌ها و ایجاد لخته خون
• محدودیت حرکتی و سفتی مفاصل
• درد و ناراحتی طولانی مدت
البته با انجام صحیح عمل شکستگی دست توسط جراح ماهر و مراقبت‌های پس از عمل، می‌توان از بروز عوارض جلوگیری کرد.
دوره نقاهت و بهبودی پس از عمل شکستگی دست معمولاً طولانی است و نیازمند مراقبت ویژه است:
• بسته به نوع شکستگی، دوره گچ‌گیری یا ثابت نگه داشتن دست با بانداژ از 2 تا 6 هفته طول می‌کشد.
• پس از برداشتن گچ یا بانداژ، فیزیوتراپی و تمرینات مربوطه برای بازگرداندن حرکت و انعطاف‌پذیری مفاصل ضروری است.
• در مورد شکستگی‌های پیچیده‌تر، حتی پس از برداشتن گچ نیاز به استفاده از آتل برای چند هفته وجود دارد.
• کامل شدن فرایند ترمیم استخوان‌ها معمولاً 3 تا 6 ماه طول می‌کشد.
• بازگشت کامل عملکرد دست و بهبودی تا ۱ سال پس از عمل ادامه می‌یابد.
• در طول دوره نقاهت باید از بلند کردن اشیاء سنگین خودداری شود.
مراجعه مرتب پزشک و انجام مراقبت‌های لازم، نقش مهمی در بازیابی دارد.
پس از عمل شکستگی دست، لازم است تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شود تا بهبودی کامل حاصل شود:
• اکثر فعالیت‌های روزمره مثل شستن ظرف، جابه‌جا کردن وسایل سنگین و غیره باید تا مدتی توسط دیگران انجام شود.
• از بلند کردن اجسام سنگین با دست آسیب دیده باید خودداری کرد.
• تغذیه مناسب و مصرف مکمل‌هایی مثل کلسیم و ویتامین D برای تسریع در ترمیم استخوان‌ها ضروری است.
• انجام مرتب تمرینات توصیه شده توسط فیزیوتراپ برای بازگرداندن حرکت دست الزامی است.
• از فعالیت‌های ورزشی پرتحرک و تماسی تا اتمام دوره درمان عمل شکستگی دست باید پرهیز کرد.
• در صورت امکان، شغل و ساعات کاری باید برای مدتی تغییر کند تا فشار کمتری به دست وارد شود.
• کنترل مرتب وضعیت دست توسط پزشک ضروری است.
توجه به این نکات به بازگشت سریعتر عملکرد دست کمک شایانی می‌کند.
جلسات فیزیوتراپی و توانبخشی پس از عمل شکستگی دست، معمولاً با فاصله زمانی خاصی نسبت به عمل آغاز می‌شود:
• در هفته اول پس از عمل، فیزیوتراپی توصیه نمی‌شود زیرا بافت‌ها در حال التیام هستند.
• پس از برداشتن گچ یا بانداژ (معمولاً ۲ تا ۶ هفته بعد از عمل)، جلسات فیزیوتراپی آغاز می‌شود.
• در موارد پیچیده‌تر، ممکن است پس از برداشتن گچ هم نیاز به استفاده از آتل برای چند هفته باشد.
• در کودکان، فیزیوتراپی معمولاً زودتر، حدود ۱۰ روز پس از عمل آغاز می‌شود تا از محدودیت حرکت جلوگیری شود.
• در طول دوره فیزیوتراپی، تمرینات به تدریج پیچیده‌تر می‌شود تا عملکرد عادی برگردد.
مدت فیزیوتراپی بسته به شدت آسیب، از چند هفته تا چند ماه طول می‌کشد.
مدت زمان لازم برای بازگشت به زندگی عادی پس از عمل جراحی شکستگی دست، بستگی به عوامل زیر دارد:
• نوع و شدت شکستگی
• روش درمان جراحی انجام‌شده
• سن و وضعیت سلامتی فرد
• رعایت توصیه‌های پزشکی پس از عمل
• شرکت مرتب در جلسات فیزیوتراپی
به طور کلی:
• شکستگی‌های ساده‌تر معمولاً ظرف 2-3 ماه بهبود می‌یابند.
• در شکستگی‌های پیچیده و نیازمند جراحی، این مدت به 6-12 ماه افزایش می‌یابد.
• افراد مسن‌تر، بهبودی آهسته‌تری دارند.
• کسانی که توصیه‌های پزشک را رعایت نکنند، عمل شکستگی دست آنها دیرتر بهبود می‌یابد.
بازگشت کامل به عملکرد و فعالیت‌های قبلی ممکن است تا 1 سال طول بکشد.
برای انتخاب پزشک مناسب برای انجام عمل جراحی شکستگی دست، نکات زیر پیشنهاد می‌شود:
• مشورت با پزشک معالج و اورژانس که شکستگی را معاینه کرده‌اند.
• ترجیحاً مراجعه به پزشکان متخصص ارتوپد که تجربه کافی در درمان عمل شکستگی دست داشته باشند.
• بررسی سابقه تحصیلی، مدارک تخصصی و سوابق کاری پزشک
• اطمینان از اینکه پزشک جراحی‌های مشابه انجام داده است.
• پرس‌وجو در مورد پزشک از سایر بیماران و افراد مطلع
• انتخاب پزشکی که در بیمارستان مجهز و معتبری فعالیت می‌کند.
• حس اطمینان و راحتی با پزشک از نظر شیوه ارتباط و توضیح در مورد عمل
• در نظر گرفتن هزینه‌های درمانی پیشنهادی
هزینه عمل جراحی شکستگی دست بسته به عوامل مختلفی متغیر است:
• نوع شکستگی و پیچیدگی عمل شکستگی دست
• تعداد جلسات مورد نیاز برای عمل و پیگیری‌ها
• هزینه بستری و اتاق عمل
• هزینه وسایل مصرفی مورد نیاز مانند پین، پلیت، اسکرو و ...
• تخصص پزشک و جراح انجام‌دهنده عمل
• محل انجام عمل جراحی، کلینیک خصوصی یا بیمارستان دولتی
به طور متوسط هزینه عمل جراحی ساده شکستگی دست در بیمارستان‌های دولتی کمتر از کلینیک‌های خصوصی است.
استفاده از لیزر در درمان شکستگی دست، یک روش نوین است که مزایای خاص خود را دارد:
• در این روش از انرژی لیزر برای تحریک سلول‌های ترمیم‌کننده استخوان استفاده می‌شود.
• لیزر باعث افزایش جریان خون و تسریع التیام استخوان می‌شود.
• نیاز به برش و عمل جراحی باز کاهش می‌یابد.
• دوره نقاهت کوتاه‌تر است و زودتر می‌توان فعالیت‌های روزمره را از سر گرفت.
• درد و ناراحتی پس از عمل به مراتب کمتر است.
• احتمال عفونت و عوارض ناشی از برش جراحی وجود ندارد.
• به دلیل غیر تهاجمی بودن، برای بیماران مسن یا دارای بیماری زمینه‌ای مناسب است.
• هزینه درمان نسبتاً کمتر است.
البته کاربرد عمل شکستگی دست با لیزر محدود به شکستگی‌های ساده‌تر است و جایگزین روش‌های مرسوم نمی‌شود.
مدت زمان انجام عمل شکستگی دست بسته به شرایط زیر متفاوت است:
• نوع شکستگی و پیچیدگی آن: شکستگی‌های ساده معمولاً زمان کمتری نیاز دارند.
• روش جراحی مورد استفاده: عمل‌های باز و پیچیده‌تر طولانی‌تر هستند.
• تعداد استخوان‌های شکسته و نیاز به ترمیم آنها
• وضعیت بافت‌های نرم اطراف مانند عروق، اعصاب و تاندون‌ها
• مهارت و تجربه جراح ارتوپد انجام‌دهنده عمل
به طور متوسط:
• عمل شکستگی ساده مچ دست: 1-2 ساعت
• شکستگی پیچیده‌تر ساعد یا بازو: 2-4 ساعت
• شکستگی مفصل آرنج با آسیب شدید: 3-6 ساعت
البته در موارد خاص ممکن است عمل جراحی طولانی‌تر هم باشد.
شکستگی انگشتان دست از شایعترین آسیب‌های استخوانی است که ممکن است به عمل شکستگی دست نیاز داشته باشد:
• شکستگی بسته ساده معمولاً با آتل‌بندی یا اسپلینت درمان می‌شود.
• در شکستگی‌های باز، برآمده یا مفصلی نیاز به عمل جراحی است.
• در عمل جراحی ابتدا قطعات استخوانی در جای صحیح قرار می‌گیرند.
• گاهی نیاز به استفاده از پین برای ثابت کردن قطعات وجود دارد.
• اگر آسیبی به تاندون‌ها وجود داشته باشد باید ترمیم شوند.
• پوست بخیه زده می‌شود.
• پس از عمل انگشت در گچ یا آتل ثابت نگه داشته می‌شود.
• پس از 2-4 هفته گچ برداشته شده و فیزیوتراپی شروع می‌شود.
در موارد شدید ممکن است نیاز به عمل شکستگی دست مجدد باشد.
شکستگی انگشت کوچک دست یکی از شایعترین آسیب‌های دست است که معمولاً به این صورت درمان می‌شود:
• ابتدا پزشک محل شکستگی را بررسی کرده و تصمیم می‌گیرد که آیا نیاز به عمل جراحی هست یا خیر.
• در صورت لزوم، بیحسی موضعی یا سراسری انجام شده و برشی روی انگشت ایجاد می‌شود.
• سپس قطعات استخوانی شکسته در جای درست قرار گرفته و با پین یا اسکرو ثابت می‌شوند.
• گاهی نیاز به ترمیم تاندون‌های آسیب‌دیده هم هست.
• در انتها پوست بخیه زده شده و انگشت در گچ یا آتل قرار می‌گیرد.
• پس از 2-3 هفته گچ برداشته شده و فیزیوتراپی شروع می‌شود.
• معمولاً پس از 6-8 هفته عملکرد انگشت به حالت عادی برمی‌گردد.
احساس درد و ناراحتی پس از عمل شکستگی دست طبیعی است. برخی نکات برای کاهش درد:
• رعایت دستورات پزشک در مورد مصرف مسکن‌ها و داروهای تجویزی مانند استامینوفن، اکسیکدون
• قرار دادن یخ روی محل عمل جراحی به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه و چند بار در روز
• استفاده از بانداژ فشاری یا آتل برای ثابت نگه داشتن محل عمل
• بالا نگه داشتن دست با استفاده از بالشتک یا آویز برای کاهش ورم
• تحرک و حرکت ملایم دست و انگشتان به میزان تحمل‌پذیر
• اجتناب از فعالیت‌های سنگین و ورزش تا حداقل 2-3 هفته
• انجام مرتب ورزش‌های تنفسی و فیزیوتراپی تجویز شده
دقت داشته باشید که تمامی این موارد باید با مشورت پزشک انجام شود. همچنین در صورت شدت یافتن درد، مراجعه به پزشک ضروری است.
عمل شکستگی دست، یکی از روش‌های اصلی درمان در این نوع آسیب‌ها به شمار می‌رود. انتخاب پزشک مجرب، رعایت دستورات پس از عمل و شرکت در جلسات فیزیوتراپی، نقش به سزایی در بهبودی کامل و بازگشت عملکرد دست دارد. هر چند این فرایند ممکن است طولانی باشد، اما با پیگیری و صبر، می‌توان به زندگی و فعالیت‌های عادی بازگشت.