شکستگی فمور؛ عامل اصلی نکروز سر استخوان ران و آرتروز و ساییدگی

شکستگی فمور به دلیل افزایش احتمال سیاه شدن سر استخوان، نکروز و نرمی و تغییر شکل و در نهایت ایجاد سائیدگی و آرتروز مفصل ران در درازمدت باید به دقت مورد بررسی و درمان توسط پزشک متخصص قرار گیرد.
مفصل ران از سر توپی و حفره تشکیل شده است. از بلندترین استخوان‌های بدن فمور یا استخوان ران می‌باشد. شکستگی تنه یا سر و شکستگی گردن استخوان ران ممکن است به صورت کامل و یا جزئی رخ دهد. 
شکستگی استخوان فمور می‌تواند با دررفتگی (خارج شدن استخوان از محل اصلی خود) و یا غیر دررفتگی و بدون هیچ گونه جابه‌جایی همراه باشد. این قبیل شکستگی فمور ران سبب ایجاد اختلال در خون رسانی به قسمتی از استخوان شکسته می‌شوند.
 در مواردی که شکستگی فمور همراه با دررفتگی استخوان باشد، سبب کاهش خونرسانی شده و مانع روند بهبودی می‌گردد. شکستگی فمور در مواردی چون زمین خوردن، چرخش مفصل ران در افراد مسن، وارد شدن ضربه و آسیب شدید، افراد مبتلا به پوکی استخوان و افرادی که ورزش‌های سنگین انجام می‌دهند رخ می‌دهد.
 شکستگی‌های ران ممکن است ریسک آمبولی‌های چربی را در جوانان افزایش دهد. در صورت بروز شکستگی این استخوان بدون حرکت دادن استخوان فورا به کلینیک‌های تخصصی ارتوپدی مراجعه کرده تا روند درمان با توجه به نوع و محل شکستگی به سرعت انجام گیرد. 
 

Fracture-femur

آنچه در این مقاله می خوانید


انواع شکستگی فمور شامل چه مواردی است؟

استخوان فمور به سه بخش انتهای پروگزیمال (فوقانی)، بدنه اصلی (شافت) و انتهای دیستال (پایین) تقسیم می‌گردد که هر سه قسمت مستعد شکستگی می‌باشند. در ادامه به شرح انواع شکستگی‌ها خواهیم پرداخت.
 
- شکستگی‌های عرضی: یک شکستگی مستقیم است که خط شکستگی به صورت افقی حرکت می‌کند.
- شکستگی‌های شکافی: شکستگی به صورت یک خط مستقیم است که با زاویه‌ای در سراسر شافت حرکت می‌کند.
- شکستگی‌های مارپیچ: شکستگی دایره‌ای است که به طور عمودی دور شافت ادامه می‌یابد. 
- شکستگی‌های ترکیبی: شکستگی که در آن استخوان به پوست نفوذ کرده و در معرض هوا قرار می‌‌گیرد. 
- شکستگی‌های باز: در شکستگی‌‌های باز علاوه بر استخوان‌ها، عضلات، رباط‌ها و تاندون‌ها دچار آسیب شده و خطر ابتلا به عفونت نیز وجود دارد.
 
در شکستگی‌ فمور با کمک تصویربرداری اشعه ایکس، سی تی اسکن و MRI جزئیات دقیق‌تری از ساختارها فراهم می‌شود که در تشخیص صحیح پزشک موثر خواهند بود.
 

درمان شکستگی فمور ران چگونه است؟

- درمان غیر جراحی
شکستگی استخوان فمور در کودکان خردسال گاهی بدون جراحی نیز قابل درمان خواهد بود. پزشکان متخصص با بی حرکت کردن پا به مدت زیاد به شکستگی فمور را درمان ‌خواهند کرد.
 
- درمان جراحی
بیشتر شکستگی فمور ران برای بهبودی مناسب نیاز به عمل جراحی داشته و روش‌های جراحی تا 48 ساعت پس از شکستگی انجام می‌شوند. قبل از عمل، پزشک پای شکسته را با استفاده از دستگاه اسپلینت یا کشش بی حرکت کرده و با استفاده از روش‌های زیر شکستگی فمور را درمان می‌کند.
تثبیت خارجی یا اکسترنال فیکساسیون: درمان شکستگی فمور، به روش تثبیت خارجی به این صورت است که با قرار دادن پین‌های فلزی یا پیچ‌‌ها داخل استخوان ران و زیر شکستگی انجام می‌گیرد.
 این پین‌ها در یک قاب لنگر می‌اندازند و سبب نگه داشتن استخوان ران در تراز صحیح خواهند شد. تثبیت خارجی معمولا یک روش درمان موقت بوده که نیاز به جراحی‌های بعدی خواهد داشت.
قرار دادن میله داخل استخوان یا اینترنال فیکساسیون (تثبیت داخلی): این روش شامل درج میله فلزی در طول شکاف استخوان ران می‌باشد. میله کمک خواهد کرد تا روند ترمیم استخوان ران حفظ گردد و این روش دائمی می‌باشد. 
 

عوارض شکستگی فمور چیست؟

- عوارض عمومی
عوارض عمومی شکستگی فمور شامل زخم بستر، عفونت‌های ریوی، عفونت‌های ادراری و لخته شدن خون در ساق پا است که در صورت انجام یا عدم انجام عمل جراحی ممکن است برای فرد ایجاد شوند و سلامت بیمار را تهدید کنند. باید به این نکته توجه داشت که احتمال ایجاد این عوارض در کسانی که عمل نمی‌شوند بیشتر خواهد بود.
 
- نکروز آوازکولر 
نکروز آوازکولر یا سیاه شدن سر استخوان ران یکی دیگر از عوارض شکستگی استخوان فمور می‌باشد. به علت آسیب در هنگام شکستگی به عروق خونی سر استخوان فمور ممکن است خون رسانی به این قسمت دچار اختلال شود و سبب سیاه شدن سر استخوان ران می‌گردد. 
درمان دیر هنگام شکستگی فمور می‌تواند احتمال ایجاد این عارضه را تشدید نماید. بنابراین بهتر است در صورت بروز این شکستگی‌ها سریعا به کلینیک‌های تخصصی ارتوپدی مراجعه کرده و تحت عمل جراحی قرار گیرید تا از عوارض‌های بعدی این عارضه در امان باشید.
 علائم سیاه شدن سر استخوان ران معمولا تا چند ماه پس از شکستگی ادامه پیدا می‌کند. نکروز سر استخوان ران ممکن است سبب کاهش  احتمال جوش خوردن شکستگی گردن استخوان ران شود.
 زیرا نکروز سبب می‌شود استخوان سر نرم شده و به آرامی تغییر شکل خواهد داد که این تغییر شکل در طولانی مدت سبب ایجاد سائیدگی و آرتروز در مفصل ران خواهد شد. هم چنین در موارد شدیدتر درمان سیاه شدن سر استخوان با تعویض کامل مفصل ران صورت می گیرد.
 
- جوش نخوردن شکستگی
جوش نخوردن شکستگی گردن استخوان ران در ۲۰ درصد موارد مشاهده می‌شود. احتمال جوش نخوردن در شکستگی‌های جابجا شده، شکستگی‌هایی که دیر اقدام به درمان صورت گرفته و شکستگی‌هایی که خوب جا اندازی نشده‌اند بیشتر خواهد بود.
 در صورت جوش نخوردن روند درمان به سن بیمار بستگی دارد. جوش نخوردن شکستگی استخوان ران نیاز به درمان داشته و در صورت جوش نخوردن شکستگی فمور، اگر فرد جوان باشد، پزشک ابتدا با انجام تصویربرداری‌های لازم تشخیص می‌دهد که سر استخوان ران زنده است یا دچار نکروز شده یا خیر.
 سپس در صورت زنده بودن سر استخوان ران، درمان معمولا بصورت انجام والگوس استئوتومی خواهد بود. که عملکرد این جراحی به این صورت است که پزشک معالج توسط جراحی استخوان ران را در زیر تروکانتر کوچک بصورت کنترل شده‌ای شکسته و سبب می‌شود استخوان‌ها در وضعیت جدید به یکدیگر متصل گردند. 
این تغییر سبب تغییر نیروهای وارده به محل شکستگی شده که موجب تحریک جوش خوردن شکستگی خواهد شد. 
 
- جابجا شدن پیچ و پلاک
گاهی اوقات پیچ و پلاکی که برای بی حرکت کردن قسمتی که دچار شکستگی شده ممکن است در داخل استخوان جابجا شوند و یا حتی گاهی اوقات پیچ‌ها شکسته خواهند شد. این جابجایی‌ها و شکستگی‌های پیچ‌ها معمولا به دلیل جوش نخوردن شکستگی ایجاد خواهند شد و درمان این عارضه عمل جراحی می‌باشد.
در برخی موارد ریسک ابتلا به آمبولی‌ها نیز در اثر ایجاد شکستگی های فمور افزایش می یابد.
 

مراقبت‌های پس از شکستگی استخوان فمور

مراقبت‌های بعد از شکستگی فمور بسیار اهمیت خواهد داشت. به خصوص در سالمندان، شکستگی نیاز به مراقبت و توجه بیشتری خواهد داشت. هنگامی پزشک که اجازه‌ی ایستادن روی پا را به فرد می‌دهد، فرد احساس ضعف، بی ثباتی و سفتی عضلات خواهد داشت که کاملا طبیعی است.
 به همین منظور یک برنامه توانبخشی برای کمک به بازیابی قدرت عضله و انعطاف پذیری پا توسط فیزیوتراپیست طراحی می‌شود. فیزیوتراپ فرد را از طریق انجام حرکات توانبخشی راهنمایی خواهد کرد. برخی پزشکان عقیده دارند که استعمال سیگار از روند بهبود شکستگی فمور جلوگیری خواهد کرد. 
بنابراین پرستار بیمار می‌تواند خدمات حرفه‌ای را برای ترک سیگار به فرد توصیه نماید. هم چنین پرستار در جلسات فیزویوتراپی به فرد کمک می‌کند تا حرکات را به بهترین نحو انجام دهد و روند بهبودی تسریع می‌گردد.
دراز كشیدن به مدت طولانی عوارض مختلفی از جمله ایجاد زخم بستر، لخته شدن خون در ساق پاها و یبوست را به همراه خواهد داشت. بنابراین با توجه به عوارض این نوع شکستگی باید برنامه‌های مراقبتی خاصی تدبیر شود. 
تغذیه بیمار دچار شکستگی استخوان فمور نقش زیادی در روند بهبودی او خواهد داشت. وضعیت تغذیه‌ای ضعیف با تحلیل و کاهش قدرت عضلانی، تاخیر در زمان بهبود و کاهش کیفیت زندگی همراه خواهد بود. بنابراین داشتن تغذیه مناسب بعد از جراحی در پیشرفت بهبودی بیماران و به حداکثر رساندن عملکرد نقش زیادی دارد.
 اگر بیمار در این دوره منابع پروتئینی دریافت نکند مدت زمان بیشتری برای ترمیم نیاز دارد و عوارض بیشتری را تجربه خواهد کرد. تغذيه مناسب، به معنای رعايت تعادل در مصرف مقادير كافي از مواد مورد نیاز براي بدن می‌باشد. هم چنین داشتن تنوع در مصرف انواع مختلف مواد غذايي نیز از اهمیت زیادی برخوردار است. 
بیمار باید در رژیم غذایی خود غذاهای پر آهن داشته باشد و از مکمل‌های تقویت آهن استفاده نماید. برای کمک به ترمیم بهتر استخوان مصرف کافی کلسیم را در برنامه غذایی خود بگنجاند.
 از منابع غنی کلسیم می‌توان به لبنیات، ماهی، حبوبات پخته شده و کلم بروکلی اشاره کرد. پروتئین نقش زیادی در ترمیم و ساخت بافت‌های بدن خواهد داشت. از جمله مواد غذایی پروتئین دار می‌توان به گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ، لبنیات، کره بادام زمینی، آجیل‌ها و خشکبار اشاره کرد. 
مصرف ویتامین سی نقش زیادی در بهبود و ترمیم شکستگی استخوان دارد که در مرکبات این ویتامین به فراوانی یافت می‌شود. همچنین روی برای ترمیم بافت‌ها و شکستگی فمور ران موثر خواهد بود و اسفناج و کلم بروکلی منبع غنی روی می‌باشند.
 

تشخیص شکستگی گردن استخوان ران چگونه صورت می‌گیرد؟

یکی از روش‌های آسان برای تشخیص این شکستگی فمور، رادیوگرافی است. زیرا در اکثر افرادی که به این عارضه مبتلا شده‌اند، شکستگی توام با جابجایی اتفاق می‌افتد. اگر شکستگی با جابجایی جزئی اتفاق افتاده باشد، امکان مشاهده خط شکستگی در تصاویر رادیوگرافی که مقداری سخت و مشکل است، وجود دارد.
 

سخن پایانی

در جراحی مفصل لگن، پزشک مفصل دردناک لگن را خارج و آن را با یک مفصل مصنوعی جایگزین خواهد کرد. این روش درمان زمانی صورت می‌گیرد که علائم فرد با هیچ روش درمان دیگری بهبود نیابد. پس از این جراحی انجام فیزیوتراپی و آب درمانی به عنوان مراقبت‌های بعد از عمل توصیه می‌گردد. فیزیوتراپیست، با انجام تمرینات مخصوص در کلینیک فیزیوتراپی به فرد کمک می‌کند تا توان خود را بدست آورد. شکستگی فمور هم مانند دیگر مشکلات استخوانی اگر به موقع به کلینیک‌های ارتوپدی مراجع شود به سادگی با روش‌های درمانی مختلف قابل درمان خواهد بود.