یکی از عوارض ناشی از شکستگی، خشک شدن انگشتان دست بعد از شکستگی است که نیازمند بازتوانی توسط پزشک متخصص ارتوپد است. خشکی انگشت پس از شکسته شدن با عدم توانایی در گرفتن و بلند کردن اجسام و خم و راست کردن انگشتان همراه خواهد بود.
انگشتان ما نقش مهمی در انجام کارهای روزمره دارند و تقریباً در بسیاری از فعالیت‌های ما از رانندگی گرفته تا کارهای اداری و حتی یک آب خوردن ساده ما نیاز داریم که از آن‌ها استفاده کنیم. از طرفی استخوان‌های انگشتان بسیار ظریف هستند و به همین دلیل به‌وفور در معرض آسیب و شکستگی قرار می‌گیرند.
یکی از مشکلاتی که بیماران ما هنگام مراجعه از آن شکایت دارند، خشکی انگشتان دست پس از شکسته شدن است که به دلیل بی‌حرکت بودن به مدت طولانی ممکن است اتفاق بیفتد و باید تحت نظر ارتوپد توانایی آن بازیابی شده تا کم‌کم بتوانید مانند قبل از آن استفاده کنید.
در ادامه با ما همراه باشید تا برخی از روش‌های مراقبتی برای جلوگیری از خشک شدن انگشتان دست و بازیابی توانایی، ضرورت فیزیوتراپی انگشت دست و همچنین اطلاعات مهم دیگر در مورد شکستگی انگشتان را در اختیار شما قرار دهیم.
باید بگوییم به دلایل مختلفی ممکن است خشک شدن مفاصل انگشتان بعد از شکسته شدن و بهبودی رخ دهد که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
- ایجاد نکروز آوازکولر
گاهی به دلیل مراجعه دیرهنگام و یا عدم درمان خشک شدن انگشتان دست بعد از شکستگی یا حتی گاهی بدون هیچ دلیلی خود شکستگی باعث نکروز یا سیاه‌شدگی بخشی از استخوان در داخل مفصل آسیب‌دیده خواهد شد. این حالت در صورت عدم‌تشخیص و مراقبت صحیح به آرتروز و ساییدگی مفصل منجر شده و می‌تواند خشکی انگشتان دست پس از شکسته شدن را به دنبال داشته باشد.
- عدم جوش خوردن صحیح استخوان شکسته
بسیار مهم است که فیزیوتراپی انگشت دست پس از شکسته شدن توسط یک متخصص ارتوپدی حاذق در یک مرکز ارتوپدی مجهز انجام شود. یکی از عوارض عدم درمان صحیح و یا مراجعه دور هنگام می‌تواند عدم جوش خوردگی مناسب استخوان‌های آسیب‌دیده باشد. در این شرایط سطح مفصل‌ها ممکن است در جای درست خود قرار نگیرند و بازهم در طولانی‌مدت پس از بهبود، خشک شدن انگشت دست بعد از شکستگی را تجربه کنید و نتوانید به‌خوبی آن‌ها را حرکت دهید.
- احتمال بروز چسبندگی در اطراف ناحیه آسیب‌دیده
گاهی در اثر شکستگی انگشتان دست و آسیب به مفاصل آن‌ها، برخی عضلات اطراف ناحیه آسیب‌دیده نیز ضربه می‌بینند. این ضربه یا آسیب معمولاً می‌تواند به‌صورت پارگی عضلات، کوفتگی یا حتی خونریزی درون بافتی باشد. این آسیب‌ها بهبود پیدا می‌کنند، اما می‌توانند یک بافت اسکار یا Scar tissue را ایجاد نمایند که ممکن است به استخوان مجاورش چسبیده و باعث محدودیت حرکتی انگشتان شود.
- خشک شدن عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها به دلیل عدم حرکت در طول بهبودی
وقتی در حالت عادی انگشتان را خم و راست می‌کنید، عضلات اطراف آن کشیده شده و تقویت می‌شوند؛ اما وقتی به مدت طولانی برای جوش خوردن شکستگی، انگشتان با آتل یا گچ بی‌حرکت می‌مانند، این عضلات ضعیف خواهند شد و درنتیجه باعث خشکی انگشتان دست پس از شکسته شدن می‌شوند. تاندون‌ها و رباط‌ها نیز تقریباً وضعیت مشابهی دارند.
برخی از موارد مانند خشک شدن مفاصل که باعث خشکی انگشتان دست پس از شکستگی می‌شوند، اجتناب‌ناپذیر هستند و پس از بهبود شکستگی باید تحت نظر متخصص ارتوپدی خود برنامه‌های نرمشی، فیزیوتراپی، تقویتی و ... را انجام دهید تا به‌مرور مفاصل، رباط‌ها، عضلات، تاندون‌ها و ... بتوانند توانایی قبل خود را به دست آورند و مجدداً حرکات عادی را بتوانید با آن‌ها انجام دهید؛ اما گاهی این آسیب‌ها به دلیل عدم تجربه کافی پزشک و درمان نامناسب صورت می‌گیرد؛ بنابراین به این موضوع بسیار دقت کنید.
همچنین باید برای بهبودی کمی صبور باشید. درمان شکستگی استخوان‌های انگشت اغلب بین 3 تا 4 هفته طول می‌کشد و هرچه سن بیمار کمتر باشد، بهبودی در صورت مراقبت صحیح زودتر رخ می‌دهد. البته درد و تورم ممکن است تا چند هفته ادامه داشته باشد.
بسیار مهم است که در طول بهبودی گچ یا آتل را دقیقاً همان‌طورکه پزشک به شما گفته است بپوشید و از آن مراقبت کنید تا انگشت شما به‌خوبی بهبود یابد و درنهایت کج نشود. استفاده از آتل می‌تواند در فعالیت‌های عادی شما اختلال ایجاد کند. به همین دلیل گاهی نیاز است که برای کارهای روزانه از دیگران کمک بخواهید. همچنین در طول این مدت باید از غذاهای سالم و مقوی استفاده کنید و سیگار نکشید.
مراقبت‌های پس از باز کردن انگشتان شکسته شده نیز بخش کلیدی از درمان و ایمنی شما برای جلوگیری از خشک شدن انگشتان دست بعد از شکستگی است. شما باید حتی پس از بهبودی و خارج کردن گچ یا آتل در جلسات پیگیری برای بازیابی توانایی انگشتان نزد متخصص خود شرکت کنید. متخصص معمولاً برنامه‌هایی مانند فیزیوتراپی، نرمش‌های خانگی، رژیم غذایی مناسب، مشخص کردن محدودیت‌های انجام برخی فعالیت‌ها و ... را برای بهبود و جلوگیری از خشک شدن انگشتان شما در این جلسات در نظر می‌گیرد و به شما ارائه می‌دهد.
به دلیل اینکه استخوان‌های انگشتان بسیار ظریف و ریز هستند، گاهی نسبت به شکستگی‌ها بی‌توجهی می‌شود و ممکن است در زمان مناسب تشخیص داده نشوند.
همین امر می‌تواند منجر به بد جوش خوردگی یا جوش نخوردن صحیح و عوارض بعدی آن مانند خشک شدن انگشتان شود. به همین دلیل باید علائم آن را بشناسید و در صورت مشکوک بودن به شکستگی سریعاً برای درمان در بیمارستان یا مطب متخصص اقدام نمایید.
اغلب، در صورت شکستگی زیاد علائمی مانند درد فوری یا تغییر شکل در استخوان‌ها و مفاصل انگشتان را مشاهده می‌کنید. گاهی حتی اگر تغییر شکلی نیز صورت نگیرد، درد شدیدی ایجاد خواهد شد.
همچنین درصورتی‌که انگشتان شما دچار شکستگی شوند، خم کردن آن‌ها بسیار سخت و دردناک خواهد بود. بااین‌حال اگر توانستید انگشت آسیب‌دیده خود را خم کنید، بازهم به این معنی نیست که شکستگی رخ نداده است. زیرا در بعضی موارد، ممکن است حتی پس از شکسته شدن کمی دامنه حرکتی وجود داشته باشد و فرد تنها درد مبهمی را احساس کند.
در این صورت اگر به پزشک برای تشخیص شکستگی مراجعه نکنید، احتمال بد جوش خوردن و عوارض بعدی مانند ساییدگی، آرتروز و خشک شدن مفاصل که باعث محدودیت حرکت در طولانی‌مدت می‌شود، وجود دارد.
معمولاً طی 5 تا 10 دقیقه پس از ایجاد آسیب و شکستگی، متوجه تورم و قرمزی نیز خواهید شد.
با ادامه تورم، انگشت کم‌کم سفت می‌شود و حرکت دادن آن دشوار می‌شود. تورم ممکن است به انگشتان مجاور نیز گسترش یابد. درصورتی‌که شکستگی انگشتان شدید باشد، احتمال کبودی در ناحیه نیز وجود دارد.
در صورت آسیب‌دیدگی و وجود احتمال شکستگی انگشتان شما باید بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید؛ اما در طول این زمان می‌توانید با یک چوب بستنی یا خودکار یک آتل موقت برای انگشت خود درست کنید تا بی‌حرکت بماند.
البته نباید آن را آن‌قدر سفت ببندید که گردش خون قطع شود. همچنین می‌توانید یک بسته یخ را داخل پارچه‌ای پیچیده و تا زمان رسیدن به بیمارستان روی ناحیه آسیب‌دیده قرار دهید تا از تورم و کبودی جلوگیری شود.
پزشک برای ارزیابی شکستگی انگشتان شما نیاز به عکس‌برداری با اشعه ایکس دارد. درمان نیز بستگی به نوع شکستگی و میزان آسیب خواهد داشت.
به‌عنوان‌مثال در شکستگی‌های سطحی که استخوان از جای خود حرکت نکرده است و یا تنها ترک ایجاد شده باشد، بستن آتل یا گچ گیری می‌تواند مفید باشد؛ اما درصورتی‌که استخوان به چند تکه تقسیم شده باشد و پزشک نتواند به‌صورت خارجی آن‌ها را کنار هم قرار دهد ممکن است نیاز به جراحی باشد تا با استفاده از ابزار کمکی مانند پیچ و پلاک این کار را انجام داده و بعد برای بی‌حرکت ماندن و ترمیم استخوان‌ها انگشتان را گچ بگیرد.
در صورت بستن آتل برای شما بسیار مهم است که آتل خود را به هم نزنید. همچنین باید انگشتان شکسته را در موقعیت صحیحی برای بهبودی نگه دارید. به علاوه برای کاهش تورم نیز باید پانسمان را تمیز و خشک نگه دارید.
در صورت نیاز و بروز درد می‌توانید از داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن (پانادول، تیلنول) یا ایبوپروفن (ادویل، موترین) استفاده نمایید. توجه داشته باشید که فعالیت ممکن است آسیب شما را تشدید کند و باعث افزایش درد شود؛ از همین رو بهتر است تا ملاقات بعدی که با جراح ارتوپد خود خواهید داشت از بکارگیری دست آسیب‌دیده اجتناب نمایید.
یکی دیگر از مواردی که معمولاً باید انجام شود، فیزیوتراپی انگشت کوچک دست بعد از شکستگی است. انجام فیزیوتراپی به بازتوانی حس و توان حرکتی دست کمک شایانی می‌نماید.
انجام فیزیوتراپی باید زیر متخصص ارتوپدی و با صلاحدید وی انجام شود تا از بروز هرگونه مشکل جدی در بازتوانی دست و انگشتان دست جلوگیری به عمل آید.
همان‌طورکه ملاحظه کردید عوامل مختلفی می‌توانند باعث خشک شدن انگشت پس از شکسته شدن شوند که برخی از آن‌ها مانند عدم حرکت مفاصل به دلیل وجود آتل یا گچ و ضعیف شدنشان کاملاً طبیعی و اجتناب‌ناپذیر است، اما برخی از آن‌ها مانند دیرجوش خوردن و عدم درمان صحیح به دلیل سهل‌انگاری بیمار در مراجعه به‌موقع به متخصص ارتوپدی یا بیمارستان و یا عدم درمان صحیح توسط پزشک رخ می‌دهند.
بنابراین در صورت وجود علائم شکستگی باید سریعاً به یک بیمارستان یا مطب ارتوپد مراجعه کنید و پس از تأیید تشخیص درمان خشک شدن انگشتان دست و مراقبت‌های مورد نیاز را طبق دستورالعمل‌های پزشکتان انجام دهید تا دچار مشکلاتی مانند خشک شدن انگشتان دست بعد از شکستگی و محدودیت‌های حرکتی نشوید و یا بتوانید طبق برنامه درمانی مشخص توانایی خود را زودتر باز یابید.