وجود هرگونه درد دنبالچه و همچنین درمان آن به سن و شرایط فردی بستگی دارد؛ اما به طور معمول این عارضه در سن 40 سالگی رایجتر و احتمال بروز آن در زنان پنج برابر بیشتر از مردان است. نوع دردی که بر اثر آسیبهای دنبالچه احساس میشود معمولاً درد ناشی از گرفتگی است که به هنگام نشستن طولانی مدت تشدید میشود. ممکن است در این شرایط درد بر اثر فشار وارده به دنبالچه یا نواحی اطراف آن ایجاد شود. دردهای دنبالچه در افرادی که زیاد مینشینند و به ویژه بانوان شایعتر است و گاهی درد به قدری شدید میشود که انجام کارهای روزانه برای فرد دشوار و فرد با اختلالات خواب مواجه میشود. امروز درمان درد دنبالچه با روشهای غیر جراحی توسط دکتر متخصص دنبالچه امکانپذیر است.
چگونه درد دنبالچه را درمان کنیم موضوعی است که در این مقاله به آن پرداخته میشود. روشهای گوناگونی برای درمان وجود دارد که تزریق یکی از آنهاست. روشهای درمانی مختلف براساس شرایط فردی و بنا به تجویز پزشک مورد استفاده قرار میگیرند. همچنین مراجعه زودهنگام به متخصص در انتخاب روند درمانی و کاهش هزینههای درمان مؤثر خواهد بود. در ادامه این روش درمانی به طورکامل شرح داده میشود.
• تزریقهای استروئیدی درمان جدید دنبالچه
تزریقهای استروئیدی در فضای اپیدورال میتواند سبب تسکین گردن درد، بازو درد و کمر درد شود. درد دنبالچه میتواند حتی تا چند سال بعد از تزریق تسکین پیدا کند. تزریق کورتیکواستروئید به کاهش التهاب کمک کرده و چنانچه در ناحیه دردناک تزریق صورت گیرد، درد نیز تسکین پیدا میکند.
اما باید توجه داشت که این تزریق فتق دیسک را کوچکتر نخواهد کرد و تنها سبب دور کردن پروتئینهای ایجاد تورم بر روی عصبهای نخاعی خواهد شد. درد مدتی پس از تزریق اپیدورال تسکین مییابد و بیمار پس از انجام تزریق میتواند برای تثبیت تأثیر این تزریق از طب فیزیکی و ورزش درمانی نیز استفاده کند.
پزشک متخصص داروی بیحسی و کورتیکواستروئید را پس از تشخیص محل صحیح تزریق، در فضای اپیدورال دور ریشههای عصبی تزریق میکند و سپس سوزن را بیرون خواهد کشید. تزریق ممکن است در طرف چپ و راست و در یک یا چند نقطه از ستون فقرات صورت گیرد.
• تزریق بلوکهای عصبی
زمانی که عصبهای دنبالچه پیام درد را به نخاع و مغز ارسال کنند، متخصص ارتوپدی تزریق برای بلوک عصب دنبالچه را توصیه خواهد کرد. این تزریق به منظور تشخیص و بررسی بیشتر نیز میتواند صورت گیرد و همچنین برای درمان دنبالچه کمر نیز مفید است. تزریق بلوک عصبی یک عمل کمتهاجمی بوده که نیازی به بستری در بیمارستان ندارد.
برای تزریق بلوک عصبی برای درمان درد دنبالچه لازم است که بیمار روی شکم دراز کشیده و محل تزریق ضد عفونی شود. همچنین پیش از شروع تزریق بلوک عصبی داروی آرامبخش به بیمار تزریق میشود. در صورتی که داروی آرامبخش تزریق شود علائم حیاتی بیمار در طول عمل و پس از آن باید تحت نظر باشد. محل درمان التهاب دنبالچه پیش از تزریق بلوک عصبی بیحس خواهد شد. سپس پزشک با استفاده از عکسهای رادیوگرافی محل مناسب ورود سوزن را برای بلوک عصب تعیین میکند. پس از مشخص کردن محل سوزن در جای مناسب، ترکیبی از داروی بیحسی و استروئید تزریق خواهد شد. در صورتی که تزریق داروهای استروئیدی ممکن نباشد، از پلاسمای سرشار از پلاکت استفاده خواهد شد.
بیماران در حین انجام این تزریق درد زیادی را تجربه نمیکنند و تنها سوزشی موضعی در اثرتزریق داروی بیحسی را احساس خواهند کرد. همچنین بیماران معمولاً فشاری حین تزریق را تجربه میکنند که طی چند دقیقه برطرف میشود. عوارض جانبی و خطرات احتمالی درمان دنبالچه خم شده حداقل بوده و از خطرات احتمالی این روش میتوان غش کردن، تشدید درد یا شروع شدن درد جدید، عفونت، خونریزی، تغییرات دائمی پوست و حساسیت نشان دادن به داروها را نام برد.
• نقاط تزریق ماده بلوک عصبی
به منظور پیشگیری از درد دنبالچه تزریق بلوک عصبی در سه نقطه زیر انجام میگیرد:
1- بلوک گانگلیون ایمپار
گانگلیون ایمپار از نقاطی است که تزریق بلوک عصبی در آن انجام میشود. گانگلیون ایمپار خوشهای از سلولهای عصبی در بین استخوان خاجی و دنبالچه است. برای انجام این تزریق یک سوزن منحنی شکل از زیر استخوان دنبالچه وارد بدن میشود.
2- اپیدورال کودال
تزریق دور عصبها اپیدورال کودال نام دارد. کودال به معنای انتهای ستون فقرات و فضای اپیدورال به فضای دور نخاع میگویند. این عصبها درون استخوان خاجی قرار دارند و پزشک از سوراخی در بخش تحتانی استخوان خاجی به آنها دسترسی پیدا میکند.
3- عصبهای پشت دنبالچه
روش ابلیشن آندوسکوپی عصب دنبالچه با کمک وسیلهای به نام آندوسکوپ برای بلوک عصبی و درمان درد استخوان دنبالچه مورد استفاده قرار میگیرد. جراح ابتدا یک شکاف پنج میلیمتری در پوست روی دنبالچه ایجاد و سپس آندوسکوپ را وارد بدن میکند؛ سپس جراح ابزار را وارد لوله آندوسکوپ کرده و عصبها را میسوزاند.
با وجود اینکه استخوان دنبالچه بزرگترین استخوان بدن نیست، اما میتواند درد شدید و آزاردهندهای را برای فرد ایجاد کند. درصورتی که فرد به هنگام نشستن، دفع مدفوع، رابطه جنسی، ورزش یا هر فعالیت دیگری دچار درد دنبالچه شود، به عارضه کوکسیدینی (درد دنبالچه) مبتلا شده است. متخصص فیزیوتراپی انجام روشهای مختلفی را برای تسکین درد دنبالچه توصیه میکند. در ادامه به چند مورد از روشهایی که فیزیوتراپیست به منظور کاهش درد دنبالچه توصیه میکند، میپردازیم.
همترازی استخوان دنبالچه، مفصل ساکروایلیاک و درمان درد دنبالچه لگن: چنان چه فیزیوتراپیست تشخیص دهد این بخشها در موقعیت مناسبی قرار ندارند، از این روش استفاده میکند.
متحرکسازی استخوان دنبالچه: این شیوه به دو صورت داخلی یا خارجی انجام میگیرد و شامل یک انحراف ملایم است.
درمانهای دستی برای درمان درد ناحیه دنبالچه، دستکاری بافت نرم و آزادسازی میوفاشیال روی عضلات اطراف دنبالچه را شامل میشوند.
ورزشهایی از جمله حرکات قدرتی عضلات مرکزی یا مفصل ران برای کاهش درد دنبالچه بسیار کمککننده خواهند بود.
متخصص فیزیوتراپی انجام حرکات زیر را با توجه به شرایط فردی برای کاهش درد بیمار در زمان نشستن و افزایش میزان فشار تجویز میکند. در ادامه حرکاتی را که برای تسکین و درمان استخوان دنبالچه توسط پزشک متخصص توصیه شدهاند، شرح دادهایم.
تحریک الکتریکی برای درمان درد دنبالچه کمر
در این روش با استفاده از دستگاه یک جریان برق ملایم به محل درد فرستاده شده که مانع از فرستادن سیگنالهای درد از دنبالچه به مغز خواهد شد. تحریک الکتریکی اعصاب دنبالچه یک روش بسیار کاربردی برای کاهش درد است؛ اما توجه شود که تأثیر آن به طور معمول چند ساعت پس از درمان درد دنبالچه از بین خواهد رفت.
شاک ویوتراپی
تحقیقات نشان داده است استفاده از روش شاک ویو تراپی برای تسکین درد دنبالچه میتواند از برخی روشهای دیگر مؤثرتر و کارآمدتر باشد. شاک ویو تراپی بروناندامی یک شیوه درمانی غیر تهاجمی است که از طریق رساندن امواج به بافتهای آسیبدیده سبب کاهش درد و سرعت بخشیدن به روند بهبودی میشود.
درمان درد دنبالچه با منوالتراپی
درد دنبالچه به دلیل جابهجا شدن مفاصل دنبالچه، خشکی یا سفت شدن دنبالچه، گرفتگی عضلات متصل به دنبالچه رخ میدهد. درمانهای دستی با هدف کاهش جابهجایی، متحرکسازی مفاصل یا شل شدن عضلات سفت دنبالچه صورت میگیرد. در صورتی که فرد به فیزیوتراپیست مراجعه کند، انجام حرکات خاصی را توصیه میشود. فیزیوتراپیستها روشهای درمان دستی متفاوتی از جمله موارد زیر را برای درد دنبالچه به کار میبرند:
منوالتراپی داخلی دنبالچه: در این روش فیزیوتراپیست با هدف ماساژ یا دستکاری دنبالچه با استفاده از دستکش انگشت خود وارد مقعد بیمار میکند.
منوالتراپی خارجی دنبالچه: منوال تراپی خارجی برای رفع دررفتگی دنبالچه انجام میشود. در این روش سر استخوان دنبالچه از روی پوست به سمت عقب کشیده خواهد شد. باید توجه شود که متخصص فیزیوتراپی در درمان دستی مهارت دارد.
در صورتی که منوالتراپی به شیوهای صحیح انجام گیرد، در درازمدت اثربخشی بهتری نسبت به تزریق کورتیکواستروئید برای بیمار به همراه خواهد داشت و به درمان درد دنبالچه کمک میکند.
تکار تراپی برای درمان درد در ناحیه دنبالچه
دستگاه تکار تراپی با کمک فرکانس بالا به منظور کاهش درد و بهبود توانایی حرکتی، پیش از ورزش درمانی توسط پزشک توصیه خواهد شد. روش تکارتراپی در افزایش سرعت ترمیمکنندگی طبیعی بدن مؤثر است.
ماساژ
از آنجایی که عضلات کف لگن به دنبالچه متصل هستند، ماساژ دادن آنها سبب تسکین یا کاهش و درمان درد دنبالچه میشود. گرفتگی و اسپاسم عضلات سبب وارد کردن فشار زیادی به رباطها شده که با محدود شدن توانایی حرکتی همراه است.
با لیزرتراپی درد دنبالچه را چگونه درمان کنیم
با استفاده از لیزرتراپی با طول موجهای نوری خاص مشکلات دنبالچه بهبود مییابد. اشعه لیزر سبب تحریک فعالیت درون سلولی میشود. این عمل درد دنبالچه را کاهش و روند بهبودی سلولهای آسیب دیده را تسریع میکند.
تحقیقات نشان داده است لیزر برای کاهش دردهای دنبالچه مفید خواهد بود. پزشک پس از انجام معاینات فیزیکی و بررسی شرایط فردی تعداد جلسه درمان دنبالچه لگن را تعیین میکند.
برای درمان دنبالچه چه باید کرد، سؤالی که ذهن افراد بسیاری را به خود درگیر کرده است. به منظور تسکین درد دنبالچه انجام برخی حرکات ورزشی توصیه میشود. شدت و میزان این حرکات بنا به تشخیص متخصص انتخاب میشود. در ادامه به بررسی تمرینات ورزشی مناسب برای درمان درد مزمن دنبالچه میپردازیم.
• ژست کبرا
ژست کبرا به راحتی در خانه قابل انجام بوده و از بهترین حرکات کششی برای درمان درد دنبالچه خواهد بود. انجام این تمرین برای تسکین درد دنبالچه بدین شکل است که ابتدا روی شکم خود دراز کشیده و دستها را کنار شانهها و پاها کنار هم قرار داده و کمر خود را فشار داده و بالاتنه را به سمت بالا بکشید. چند دقیقه در این وضعیت مانده سپس به حالت اولیه بازگردید.
• پل باسن
از پل باسن میتوان به عنوان یک ورزش مناسب برای تسکین دردهای دنبالچه نام برد که توسط پزشکان نیز توصیه میشود. انجام ورزش پل باسن با وجود کشیده شدن عضلات پشت، در تسکین درد دنبالچه نیز میتواند مفید باشد. این تمرین با تقویت عضلات شکم شده سبب بهبود وضعیت بدن میشود. برای انجام این ورزش ابتدا دراز کشیده سپس، زانوهای خود را خم و همزمان باسن خود را از زمین بلند کنید. در این پوزیشن بدن مشابه پل از شانه تا باسن قرار خواهد گرفت.
• پیچش ستون فقرات به پشت
پیچش ستون فقرات به پشت، سبب آزادشدن تنش از طریق پشت، از جمله استخوان دنبالچه، میشود و سبب کاهش درد میشود. برای انجام این تمرین ابتدا به پشت دراز کشیده و یکی از زانوهای خود را به سمت قفسه سینه آورده و همزمان پای دیگر خود را در حالی که انگشتان پا به سمت خارج هستند، دراز کنید. همچنین جهت افزایش کشش، دست را روی زانویی که روی زمین است قرار داده شود. سپس سر خود را به سمت چپ چرخانده و کشش را نگه دارید.
تمرینات ورزشی توصیه شده برای درمان درد دنبالچه علاوه بر تسکین درد نکات مثبتی را برای بهبود سلامت فردی به همراه دارند. برخی از این فواید شامل:
تمرینات استخوان دنبالچه سبب افزایش کیفیت زندگی در افراد دارای مشکل در انجام کارهای روزمره می شوند.
سبب تسکین درد در نواحی دیگر مانند پشت و گردن میشود.
سبب بهبود فرآیند هضم میشود.
توصیه میشود از مصرف وعدههای غذاهای سنگین پیش از انجام تمرینات خودداری کنید. تمرین نباید با شدت بالا انجام گیرد زیرا درد و التهاب را تشدید خواهد کرد.
در اینجا باید اشاره کنیم که روشهای درمانی درد استخوان دنبالچه تنها به جراحی محدود نمیشوند و شامل استفاده از روشهای غیر جراحی از جمله تغییر در وضعیت نشستن، استفاده از بالش های طبی و درمانهای فیزیوتراپی خواهندبود.
در مواردی تشخیص علت درد دنبالچه ممکن است برای پزشک بسیار پیچیده باشد به همین دلیل تعیین مکانیزم درد و آنچه سبب ایجاد درد در این ناحیه شده، دشوار خواهد بود. این درد ممکن است نشانه یک علامت ثانویه در ارتباط با وارد شدن ضربه به استخوان که با تحریک اعصاب موجود در ناحیه دنبالچه همراه است.
برای درمان درد دنبالچه تزریق به اعصاب از طریق پوست میتواند تا حد زیادی کمککننده باشد. در هر صورت احتمال دارد تزریق انجام شده در این ناحیه پخش شود اما اعصاب زیر این ناحیه به این تزریقها واکنشی نشان نداده و احتمال دسترسی داروها به این اعصاب وجود نخواهد داشت. همچنین در این ناحیه از بدن رباطها و تاندونهایی وجود داشته که به دنبالچه متصل هستند و ممکن است سبب ایجاد درد شوند.
در پاسخ به اینکه برای درمان درد دنبالچه چه کنم باید گفت روشهای زیر مورد استفاده قرار میگیرد:
درد دنبالچه و درمانهای بدون جراحی
بهترین راه درمان دنبالچه در صورت اقدام به موقع نسبت به درمان استفاده از روشهای غیر جراحی است. از درمانهای غیر تهاجمی برای درد دنبالچه میتوان مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئید مانند ایبوپروفن و سایر داروهای مسکن، کاهش زمان نشستن، نرم کردن مدفوع، استفاده از بالشهای مخصوص دنبالچه و تغییر در وضعیت قرارگیری بدن، یخ درمانی در مراحل اولیه و استفاده از گرما درمانی در روزهای بعد و استفاده از روشهای درمان دستی مثل ماساژ میشود. همچنین استفاده از برخی تمرینهای حرکتی توصیه شده سبب بازگشت دنبالچه به محل صحیح خود شده و درد بیمار کاهش خواهد یافت.
بدن افرادی که دارای حرکات طبیعی دنبالچه هستند، به این روشهای درمانی واکنش مناسبتری نشان خواهد داد. در این شرایط بهتراست لباسهای گشاد و کفشهای صاف و راحت استفاده شود. این موارد در روند بهبودی نقش مؤثری خواهند داشت. بسیاری از افراد مبتلا به مشکلات و انواع دردهای دنبالچه در زمان خوابیدن به پهلو احساس راحتی بیشتری خواهند داشت.
در این شرایط بیمار میتواند از بالش در بین زانوهای خود استفاده کند. در این دوره مصرف برخی داروهای ضد افسردگی و نیز ضد اضطراب برای فرد توصیه میشود. مصرف این داروها زمانی مناسب است که درد بیمار برای یک مدت طولانی ادامه یابد. برای بهبود سریعتر میتوان ترکیبی از روشهای درمانی را برای درمان درد دنبالچه استفاده کرد.
دارو درمانی جهت درمان بیماری دنبالچه
تزریق داروی بیحسی به دنبالچه سبب کاهش درد دنبالچه برای چند هفته خواهد شد. در این شرایط میتوان از بعضی داروهای ضد افسردگی و ضد صرع استفاده کرد.
درد دنبالچه و درمان آن با حرکات کششی
کشیدگی رباطهای دنبالچه برای کاهش انواع درد دنبالچه توصیه شده است. برای این کار توصیه میشود از یک متخصص فیزیوتراپی یا متخصص درمان دستی کمک گرفته شود و دستورالعملهای مربوط به نحوه انجام صحیح این حرکتها تعیین شود.
عمل جراحی
انجام عمل جراحی برای افرادی ضروری است که نسبت به درمان درد دنبالچه دیر اقدام کردهاند و مشکلات بیمار بسیار شدید شده است. برداشتن یک بخش یا تمام دنبالچه توسط عمل جراحی دنبالچه در مواردی توصیه میشود. میزان موفقیت این عمل بالا بوده و در افرادی که دچار جابهجایی یا حرکت زیاد دنبالچه هستند بسیار کمککننده خواهد بود.
چسب کمر چسب برای دنبالچه راه حل مناسب و جایگزین خوبی برای درمانهای سنتی و داروهای مسکن است که میتوانند با آسیب یا درد معده همراه باشند. باید توجه داشت در صورت طولانی شدن دردهای کمری و استمرار درد باید به پزشک متخصص مراجعه شود تا علت اصلی درد مشخص شود. در برخی موارد ممکن است این دردها علائم بیماریهای خاص باشند. در پاسخ به اینکه آیا درد دنبالچه درمان دارد یا نه میتوان به چسب کمرهای موجود در بازار اشاره کرد.
چسب ضد درد کمر از خاصیت چسبندگی بسیار بالایی برخورداراست و حاوی داروهای تسکیندهندهای است که توسط پوست جذبشده و به جریان خون وارد میشوند. این چسبها در ابعاد مختلف با ترکیبات متنوع تولید میشوند. همواره توصیه میشود برای اطمینان از اصالت کالا از مراکز به تهیه کالای موردنظر اقدام کنید.
چسب کمر از نوع ترنس درمال یا جلدی بوده که ترکیبات به کار رفته در این چسبها از طریق پوست جذب شده و نیازی به ماساژهای طولانی مدت نخواهد بود. باید توجه داشت که برخی از انواع چسبهای کمر که با تجویز پزشک قابل تهیه هستند، حاوی مواد مخدر موضعی هستند که برای کنترل درد مزمن مورد استفاده قرار میگیرند. اما سایر چسبهای معمولی که بدون نسخه از داروخانه قابل تهیه هستند معمولاً حاوی ترکیبات ضد درد بدون عوارض جانبی مانند منتول، کافور، فلفل قرمز، وینترگرین یا حتی لیدوکائین خواهند بود. چسب کمر با گرم نگه داشتن محل درد و تأثیرگذاری خیلی سریع به درمان درد دنبالچه در کمترین زمان میانجامد.
همچنین چسب کمر حاوی داروهای ضد درد و تسکیندهندهای است که به روشهای زیر درد عضلانی را کاهش میدهد:
چسبهای حاوی منتول و متیل سالیسیلات به دلیل داشتن خاصیت خنککنندگی سریع عملکردی مشابه کمپرس آب سرد داشته و اعصاب آسیبدیده را بیحس خواهند کرد. این چسبها در رفع کبودی، کوفتگی و رگ به رگ شدن نیز مفید خواهند بود.
چسبهای دارای کاپسایسین با ایجاد گرما روی محل درد به سرعت درد را کاهش داده اما ممکن است استفاده از این چسبها در ابتدا با کمی احساس سوزش و گرما همراه باشد. باید توجه داشت که برای بهبودی درد باید این احساس را تحمل کرده تا چسب اثربخش باشد. با توجه به اینکه این دسته از چسبها در محل آسیبدیده احساس گرما ایجاد میکنند، انتخاب بسیار مناسبی برای تسکین دردهای آرتروزی، بیماریهای التهاب مفاصل و دردهای قاعدگی خواهند بود.
همچنین نوع دیگری از چسبهای ضد درد نیز وجود دارند که عملکردی مشابه کمپرسهای گرم یا سرد دارند و سبب کاهش دردهای عضلانی میشوند. پزشکان متخصص برای افرادی که در اثر نشستنهای طولانی مدت یا کار با سیستم دچار چنین دردهایی میشوند، این دسته از چسبها را توصیه میکنند تا به درمان درد دنبالچه منجر شود.
انواع دیگری از چسبها وجود دارند که به شیوهای متفاوت عمل خواهند کرد. این گروه از چسبهای کمر، سبب پرت شدن حواس بیمار از موضع آسیبدیده شده و بر اعصاب ناحیه اطراف آن تأثیرگذار هستند. با توجه به اینکه بخش زیادی از احساس درد به حالت روحی و ذهنی افراد مربوط است با پرت شدن حواس بیمار میتوان درد را کاهش داد. این گروه از چسبها برای افرادی استفاده میشود که در حالت عصبی یا حالات روحی دچار گرفتگی عضلانی شدهاند. چسب درد تأثیر محدودی دارد و باید دو روز پس از چسباندن، از روی پوست برداشته شود و با یک چسب دیگری جایگزین شود.
علت ایجاد سوزش در اثر استفاده از چسب درد یا همان چسب کمر، به دلیل وجود داروهای موضعی مانند کاپسایسین است. استفاده از این نوع چسبهای موضعی، خونرسانی را در ناحیه درد افزایش و سبب دور شدن لاکتیک اسید در عضلات میشود و همچنین سرعت ترمیم بافتی را افزایش داده و در نهایت با کاهش درد همراه است. توصیه میشود در صورت استفاده از این چسبها صبور باشید تا چسب کمر تأثیر خود را به خوبی نشان دهد. چنانچه فرد آستانه تحمل پایینی داشته باشد، برای رفع سوزش چسب کمر باید از یک لباس نخی یا کتانی خنک استفاده کرده و به مدت یک دقیقه از کمپرس آب سرد استفاده شود.
درد دنبالچه یا کوکسیدینیا در داخل و اطراف استخوان دنبالچه که در پایینترین قسمت ستون فقرات قرار دارد رخ میدهد. درد دنبالچه بسته به شدت و دلیل ایجاد آن میتواند میزان متفاوتی داشته باشد. این درد معمولاً به طور ناگهانی رخ داده و به طور متوسط ظرف چند هفته خودبهخود درمان میشود. روشهای درمانی مختلفی برای درمان درد دنبالچه وجود دارد که توسط پزشک متخصص در کلینیکهای تخصصی تجویز میشود؛ بنابراین در پاسخ به این سؤال که آیا دنبالچه درمان قطعی دارد، میتوان پاسخ مثبت داد. اما باید توجه داشت که این درمانها در صورت مراجعه زودهنگام به پزشک و تسریع در روند درمان مؤثر است در غیر این صورت این ورزشها کارایی ندارد و روشهای تهاجمی به ناچار توصیه میشود.